Киирии тыл
Эһиги болҕомтоҕутугар «Сунтаар улууһун бэлиэ күннэрин кэрдиис кэмэ : 2025 сыл» диэн брошюра таһаарылынна. Манна биһиги улууспутугар 2025 сылга үбүлүөйдээх дааталар киирдилэр. Бу курдук ис хоһоонноох халандаардар Саха сиригэр 1963 сылтан тахсаллар. Онтон Сунтаар улууһун бастакы маннык халандаара «Сунтаар сулуһа» хаһыат 1999 сыл маҥнайгы нүөмэригэр бэчээттэммитэ.
Өрөбөлүүссүйэ иннинээҕи чуолкайдаммыт дааталар икки (билиҥҥи – григорианскай, уонна урукку – юлианскай) халандаардарынан бэриллэллэр.
Хос быһаарыылар: Өрөбөлүүссүйэ иннинээҕи дааталар чуолкайдаммыттара икки халандаарынан ыйылла сылдьаллар. Холобура: Сергей Зверев эргэ (юлианскай) халандаарынан бэс ыйын 25 күнүгэр төрөөбүт, онтон биһиги билигин тутта сылдьар (григорианскай) халандаарбытынан кини төрөөбүт күнүн от ыйын 8-гар бэлиэтиибит.
Халандаарга Российскай Федерация, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх үлэһиттэрэ, ССРС, Российскай Федерация, Саха Өрөспүүбүлүкэтин уордьаннарын кавалердара, ССРС, Российскай Федерация үлэтин туйгуннара, улуус бочуоттаах олохтоохторо киллэрилиннилэр.
Улууспутугар суолталаах диэбит официальнайа суох сорох үбүлүөйдэри киллэрдибит, ол гынан баран, СӨ Ил Дарханын 2011 с. атырдьах ыйын 3 күнүнээҕи 850 №-дээх ыйааҕыгар олоҕуран (сыһыарыытын киллэрдибит), бэйэҕит быһаараргытыгар сүбэлиибит.
Халандаар матырыйаал толору хабыллыытын мэктиэлээбэт.
Матырыйаал хомуллуута 2024 сыл ахсынньы 25 күнүнэн түмүктэннэ.
Этиилэргитин, көннөрүүлэргитин, баҕа санааларгытын бу аадырыска ыытыаххытын сөп: 678290, Сунтаар сэл., Дормидонт Данилов пер., 4”а” Л. А. Попов аатынан киин бибилэтиэкэ, библиография уонна краеведение салаата.
ПРИЛОЖЕНИЕ
к Указу Президента
Республики Саха (Якутия)
от 3 августа 2011 года № 850
ПОЛОЖЕНИЕ
о порядке установления памятных дней, юбилеев городов, улусов(районов),
организаций, а также выдающихся деятелей Республики Саха (Якутия)
- Настоящее Положение определяет порядок установления памятных дней, юбилеев городов, улусов (районов), организаций, а также выдающихся деятелей Республики Саха (Якутия).
- Памятные дни исторических событий, юбилеи городов, улусов (районов), организаций отмечаются с 50-летия со дня их происшествия или основания (начала работы), далее — через каждые 25 лет.
- Юбилейной датой известных государственных деятелей, представителей науки, литературы и искусства, героев войны и труда, имеющих особые заслуги в социально-экономическом и духовном развитии республики, считать 50-летие и 75-летие со дня рождения, последующие десятилетия после 50-ти лет, в отношении умерших — 75-летие, 100-летие, далее — через каждые 25 лет.
- Памятные и юбилейные даты, имеющие общереспубликанское значение, устанавливаются распоряжением Президента Республики Саха (Якутия). Юбилейными датами организаций, имеющими общереспубликанское значение, считаются юбилеи организаций, являющихся государственными учреждениями, государственными унитарными предприятиями, хозяйственными обществами, в которых имеются находящиеся в государственной собственности Республики Саха (Якутия) акции (доли).
Основаниями для официального чествования на республиканском уровне выдающихся деятелей Республики Саха (Якутия) являются наличие государственных наград СССР, РСФСР, Российской Федерации и (или) государственных наград ЯАССР, Якутской-Саха ССР, Республики Саха (Якутия), которых они удостоены за трудовые и военные подвиги, выдающиеся открытия, особые общепризнанные заслуги в области общественно-политического, социально-экономического и культурного развития, государственного строительства Республики Саха (Якутия).
- Из средств государственного бюджета Республики Саха (Якутия) средства выделяются на расходы, связанные со следующими мероприятиями:
— проведение торжественных мероприятий, имеющих общерес-публиканское значение;
— вручение государственных наград Республики Саха (Якутия);
— вручение памятных (ценных) подарков.
Проведение торжественных мероприятий (собраний) и приобретение памятных (ценных) подарков осуществляется за счет средств, предназначенных в смете расходов органов государственной власти Республики Саха (Якутия) на эти цели, в пределах бюджетных ассигнований, предусмотренных в государственном бюджете на очередной финансовый год.
- Юбилейные даты государственных унитарных предприятий, хозяйственных обществ не финансируются из средств государственного бюджета Республики Саха (Якутия).
- Юбилейные и памятные даты, указанные в пунктах 2 и 3 настоящего Положения, включаются в Календарь юбилейных и памятных дат Республики Саха (Якутия) (далее — Календарь). Календарь составляется ежегодно Администрацией Президента и Правительства Республики Саха (Якутия) на основании предложений органов исполнительной власти Республики Саха (Якутия) не позднее 1 сентября года, предшествующего году, на который утверждается Календарь.
В Календаре по каждому мероприятию указывается дата его проведения и соответствующий исполнительный орган государственной власти Республики Саха (Якутия), ответственный за его проведение.
- Календарь утверждается распоряжением Президента Республики Саха (Якутия) не позднее 1 декабря года, предшествующего году, на который утверждается Календарь, и публикуется в официальных средствах массовой информации.
- Предложения об установлении памятных и юбилейных дат, имеющих общереспубликанское значение, по согласованию с Председателем Правительства Республики Саха (Якутия) либо заместителем Председателя Правительства Республики Саха (Якутия) (в соответствии с распределением обязанностей) направляются их инициаторами в соответствующий республиканский орган исполнительной власти для рассмотрения. О результатах рассмотрения республиканский орган исполнительной власти сообщает инициатору предложения.
- В случае принятия положительного решения республиканский орган исполнительной власти:
10.1. Готовит проект соответствующего распоряжения Президента Республики Саха (Якутия) и пояснительную записку с обоснованием установления памятной или юбилейной даты, а в случае необходимости финансово-экономическое обоснование с определением источников финансирования.
При необходимости данным решением Президента Республики Саха (Якутия) могут быть образованы республиканские комиссии по организации юбилейных мероприятий на республиканском уровне.
10.2. Согласовывает проект распоряжения Президента Республики Саха (Якутия) в установленном порядке.
- На основании распоряжения Президента Республики Саха (Якутия) об установлении памятной или юбилейной даты Правительство Республики Саха (Якутия) принимает решение о проведении связанных с ними мероприятий, а также определяет источники и порядок их финансирования.
- Распоряжения Президента Республики Саха (Якутия) об установлении памятных и юбилейных дат публикуются в печати.
- Установленные распоряжением Президента Республики Саха (Якутия) памятные и юбилейные даты подлежат включению в План республиканских мероприятий.
Тохсунньу
2 – Николай Алексеевич Давыдов 100 сыла (Кутана нэһилиэгэ, 1925-2014), Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх геолога, Мииринэй куорат, Бүлүү улууһун бочуоттаах олохтооҕо, “Бочуот Знага” уордьан икки төгүллээх кавалера.
// Трудовая слава Якутии : почет. граждане РС (Я), гор. и улусов. – Т. 1 . – С. 152-153.
4 – Ульяна Егоровна Миронова 65 сааһа (Тойбохой нэһилиэгэ, 1960), СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, “Гражданскай килбиэн” бэлиэ хаһаайката.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 379.
10 – Прокопий Данилович Иванов 100 сыла (Күүкэй нэһилиэгэ, 1925-2010), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Аҕа дойду сэриитин уордьанын II истиэпэнин кавалера, Саха АССР үтүөлээх механизатора, Сунтаар улууһун Тойбохой нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
// Байыаннай суоппар, үтүөлээх механизатор Прокопий Данилович Иванов : ахтыылар ; хомуйан оҥордулар: А. А. Яковлева, Л. П. Григорьева. – Дьокуускай, 2011. – 136 с.
13 (1) – Мэйик нэһилиэгэ төрүттэммитэ 130 сыла (1895).
// Якут. обл. ведомости. – 1895. – 8 марта.
13 – Борис Васильевич Саввинов 75 сааһа (Күүкэй нэһилиэгэ, 1950), СӨ тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 402.
15 – Егор Константинович Егоров 100 сыла (Бүлүүчээн нэһилиэгэ, 1925-1986), Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, норуот үөрэҕириитин туйгуна.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2005. – Т. 3. – С. 112.
19 (7) – Кириэстээх оскуолата аһыллыбыта 125 сыла (1900).
// СӨ НА. 226и ф., 9 оп., 56 дь., 49 об. л.
19 – Василий Архипович Николаев 100 сыла (Наахара (Сыстаҥ), 1925-1994), РСФСР тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, РСФСР үтүөлээх инженерэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун үөрэҕэриитин туйгуна, “Бочуот Знага” уордьан кавалера, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Трудовая слава Якутии : почет. граждане РС (Я), гор. и улусов. – Т. 1. – С. 332.
20 – Семен Георгиевич Иванов 125 сыла (I Нөөрүктээйи нэһилиэгэ, (1900-1940), гражданскай сэрии кыттыылааҕа, ЛУРП начаалынньыгын солбуйааччыта, Саха АССР Госпланын инженер-гидротехнига.
// Иванова Т. С. Из истории политических репрессий в Якутии. – Новосибирск, 1998. – С. 180-181.
21 – Светлана Семеновна Гурьева 85 сааһа (Элгээйи, 1940), Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Трудовая слава Якутии : почет. граждане РС (Я), городов и улусов. – Якутск, 2003. –Т. 1. – С. 322.
22 (9) – Афанасий Николаевич Калачиков 120 сыла (Сунтаар, (1905-1993), тыыл бэтэрээнэ, алмаас арыйыытын кыттыылааҕа, Сунтаар улууһун уонна Мииринэй куоратын бочуоттаах олохтооҕо.
// СӨ НА, 226и ф., 15 оп., 450 дь., 77 об., 78 л.
23 – Инна Владимировна Иванова 70 сааһа (Кэмпэндээйи, 1955), СӨ үтүөлээх учуутала, СӨ үөрэҕириитин туйгуна.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2005. – Т. 2. – С. 144.
27 – Николай Иннокентьевич Иванов 110 сыла (Кутана, 1915-1999), Саха АССР үтүөлээх учуутала, норуот үөрэҕириитин туйгуна, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2000. – Т. 1. – С. 115.
27 – Дмитрий Николаевич Егоров 50 сыла, (Тойбохой нэһилиэгэ, 1975-2023) Анал байыаннай дьайыы кыттыылааҕа, Арассыыйа Дьоруойа.
// Саха сирэ. – 2023. – Алтынньы 12 к. (N 40). – C. 6
28 (15) – Борис Николаевич Андреев 110 сыла (Кутана нэһилиэгэ, 1915-1985), ССРС үөрэҕириитин туйгуна, Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ, РСФСР уонна Саха АССР үтүөлээх учуутала, “Өктөөп өрөбөлүүссүйэтэ” уордьан кавалера.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 146.
31 – Николай Алексеевич Егоров 80 сааһа (Бүлүүчээн нэһилиэгэ, 1945), СӨ тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Сунтаар улууһун уонна Арыылаах нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 179-180.
Олунньу
1 – Александр Васильевич Васильев-Көрдүгэн 70 сааһа (Күндэйэ, 1955), СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, ССРС уонна РФ Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, СӨ эдэр ыччатын бэлиитикэтин туйгуна.
// Трудовая слава Якутии : почет. граждане и заслуж. работники РС(Я). Якутск, 2006. – Т. 2. – С. 348-349.
6 – Тамара Парфеньевна Самсонова 100 сыла (Күүкэй нэһилиэгэ, 1925-2022), РСФСР уонна ССРС үөрэҕириитин туйгуна, Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, педагогическай наука хандьыдаата, доцент, бэрэпиэссэр, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Энциклопедический словарь Якутии. – Новосибирск, 2018. – С. 371.
8 – Афанасий Спиридонович Матвеев 70 сааһа (Сунтаар нэһилиэгэ, 1955), РФ үөрэҕириитин бочуоттаах үлэһитэ, СӨ үтүөлээх учуутала, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, Сунтаар улууһун уонна Сунтаар нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо (1955).
// Директора образовательных учреждений Сунтарского улуса (района). – Якутск, 2011. – С. 32-33.
12 – Анна Яковлевна Семенова 90 сыла (Кутана нэһилиэгэ, 1935-2019), ССРС үөрэҕириитин туйгуна, Саха АССР үтүөлээх учуутала.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2003. – Т. II. – С. 300.
27 (14) – Алексей Максимович Петров 120 сыла (Аллыҥа нэһилиэгэ, 1905-1981), Саха АССР үтүөлээх агронома.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 393.
Кулун тутар
1 – Валерий Владимирович Платонов 75 сыла (Сиэйэ нэһилиэгэ, 1950-2023), СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ култууратын туйгуна.
// Культура земли Сунтарской в лицах и фактах : библиогр. справ. – Якутск, 2014. – С. 131-132.
8 – Николай Данилович Гурьев 100 сыла (Күүкэй нэһилиэгэ, 1925–1978), сэбиэскэй-бартыыйынай үлэһит, ССКП КК XXIII съеһин делегата, “Бочуот Знага” уордьан икки төгүллээх кавалера, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Избранные народом : делегаты Всеякут. съезда Советов, чл. ЯЦИК, депутаты Верхов. Совета ЯАССР, РСФСР, СССР, нар. депутаты Верхов. Совета ЯАССР/Я-С ССР/РС(Я), 1922–2008. — Якутск, 2009. — С. 264.
8 – Семен Васильевич Кырбасов 85 сааһа (Аллыҥа нэһилиэгэ, 1940), СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ.
// Якутия – 2010 : календарь знаменат. и памят. дат. – Якутск, 2010. – С. 10.
13 – Александра Дмитриевна Попова 70 сааһа ( Бүлүүчээн нэһилиэгэ, 1955), СӨ үөрэҕириитин туйгуна, СӨ култууратын туйгуна, СӨ үөрэхтээһинин үтүөлээх үлэһитэ.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 398.
13 – Саргылана Семеновна Спиридонова-Кэрэмэс Кийиитэ 70 сааһа (Маар Күөл нэһилиэгэ, 1955), Сунтаар улууһун маҥнайгы поэтессата, норуоттар икки ардыларынааҕы Суруйааччылар холбоһуктарын чилиэнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, Маар Күөл нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
// Писатели Якутии : биобиблиогр. справ. — Якутск, 2019. — С. 572.
15 – Татьяна Гаврильевна Куприянова 80 сааһа (Арыылаах нэһилиэгэ, 1945), Саха АССР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Трудовая слава Якутии : почет. граждане РС (Я), городов и улусов. – Якутск, 2003. – Т. 1. – С. 330.
15 – Семен Михайлович Никифоров 85 сааһа (Ленинскэй оройуон I Хаҥалас нэһилиэгэ, 1940), Россия минтопэнерготын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 229-230.
15 – Афанасий Дмитриевич Федоров 100 сыла (Маар Күөл нэһилиэгэ, 1925-1987), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Аҕа дойду сэриитин уордьанын II истиэпэнин кавалера.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 113.
16 – Григорий Адамович Иванов 90 сыла (Элгээйи нэһилиэгэ, 1935-2012), СӨ бочуоттаах бэтэрээнэ, “Гражданскай килбиэн” бэлиэ хаһаайына, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 192.
18 – Борис Николаевич Алексеев 70 сааһа (Түбэй Дьаархан нэһилиэгэ, 1955), СӨ култууратын үтүөлээх артыыһа, СӨ Театральнай диэйэтэллэрин сойууһун чилиэнэ (1955).
// Энциклопедия культуры и искусства Якутии. – Якутск, 2011. – Кн. 1. – С. 13.
18 – Мария Васильевна Кондратьева 70 сааһа (Элгээйи нэһилиэгэ, 1955), РФ уопсай үөрэхтээһин бочуоттаах үлэһитэ, СӨ үөрэҕириитин туйгуна.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2010. – Т. IV. – С. 194.
23 – Иван Петрович Намылов 70 сааһа (Кириэстээх нэһилиэгэ, 1955), СӨ Бэрэсидьиэнин судаарыстыбаннай бириэмийэтин лауреата.
// Тимир көлө аргыстаах. – Дьокуускай, 2024. – С. 52.
28 — Станислав Викторович Ордахов 70 сааһа (Сунтаар нэһилиэгэ, 1955), СӨ үтүөлээх бэтэринээринэй бырааһа, Сунтаар нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 387.
29 – Альбина Кононовна Петрова 70 сааһа (Дьаархан нэһилиэгэ, 1955), СӨ уонна РФ доруобуйа харыстабылын туйгуна.
// 100-летие Сунтарского здравоохранения : документы, фотографии, воспоминания. – Якутск, 2016. – С. 86.
Муус устар
2 – Федора Кирилловна Васильева 80 сааһа (Маар Күөл нэһилиэгэ, 1945), норуот үөрэҕириитин туйгуна, СӨ үөрэҕириитин бочуоттаах бэтэрээнэ, Тойбохой нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
// Книга педагогической славы Сунтарского улуса. – Якутск, 2010. – С.45.
9 – Сергей Афанасьевич Зверев-Кыыл Уолун күнэ.
Төрүөтэ : Решение улусного (районного) Совета депутатов от 8 июня 2018 г. “Об установлении даты выдающейся личности Земли Олонхо – Сергея Афанасьевича Зверева-Кыыл Уола”.
9 – Василий Иванович Федоров 65 сааһа (Маар Күөл нэһилиэгэ, 1960), СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 422.
13 – Николай Васильевич Егоров-Аҕырытта Ньукулай 80 сааһа (Күндэйэ нэһилиэгэ, 1945), СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, СӨ Бочуоттаах тутааччыта, РФ Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ.
// Писатели Якутии : биобиблиогр. справ. — Якутск, 2019. — С. 215.
14 – Элгээйигэ машиннай-тракторнай станция тэриллибитэ 85 сыла (1940).
// Аввакумов, Е. К. Элгээйи нэһилиэгэ : үһүс үйэтигэр үктэммит нэһилиэк. – Дьокуускай, 2006. – С. 58.
15 – Леонид Петрович Леонтьев 65 сааһа (Бордоҥ нэһилиэгэ, 1960), СӨ тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Бордоҥ, Тэҥкэ нэһилиэктэрин бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 374-375.
19 – Николай Васильевич Николаев 90 сааһа (Тойбохой нэһилиэгэ, 1935), ССРС бочуоттаах радиһа, РСФСР сибээһин үтүөлээх үлэһитэ, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, “Бочуот Знага” уордьан кавалера, Сунтаар улууһун, Дьокуускай куорат, СӨ Бочуоттаах олохтооҕо.
// Энциклопедический словарь Якутии. — Новосибирск, 2018. — С. 275.
20 – Ксения Кузьминична Данилова 90 сыла (Дьаархан нэһилиэгэ, 1935-2020), “Үлэ Кыһыл Знамя” уордьан кавалера, Саха Өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаһаайыстыбатын бочуоттаах бэтэрээнэ.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 124.
21 — Анатолий Данилович Макаров 80 сааһа (Элгээйи нэһилиэгэ, 1945), СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, СӨ айылҕа харыстабылын туйгуна.
// Культура земли Сунтарской в лицах и фактах : библиогр. справ. – Якутск, 2014. – С. 68.
21 – Виктор Викторович Омуков 60 сааһа (Бүлүүчээн нэһилиэгэ, 1965), СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Өлүөхүмэ улууһун Бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 387.
24 – Култуура уонна духуобунас управлениета тэриллибитэ 80 сыла (политпросвет отдел) (1945).
// Сунтаар улууһун архыыба. 1ф., 1оп., 35 дь., 94 об. л.
Ыам ыйа
3 – РФ нолуокка уонна хомуурга Сунтаар улууһун иниспиэксийэтэ тэриллибитэ 35 сыла (1990).
// Трудовая слава Якутии: почет. граждане РС (Я), городов и улусов. – Якутск, 2003. – Т. 1. – С. 335.
5 – Мефодий Николаевич Коротов 90 сааһа (Аллыҥа нэһилиэгэ, 1935), СӨ үтүөлээх бырааһа, “Аҕа дойду иннигэр үтүөлэрин иһин” уордьан II истиэпэнин кавалера.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 371.
5 – Николай Васильевич Семенов 90 сыла (Хоро нэһилиэгэ, 1935-2005), СӨ үтүөлээх бэтэринээр бырааһа.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 407.
9 – Дмитрий Егорович Саввинов 100 сыла (Сиэйэ нэһилиэгэ, 1925-1984), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Саха АССР үтүөлээх бостууга, Сиэйэ нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 403.
11 – Александр Парфеньевич Самсонов 90 сыла (Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Хаптаҕай нэһилиэгэ, 1935-2024), Саха АССР норуодунай артыыһа, РФ, Саха АССР үтүөлээх артыыһа, Саха сирин хомсомуолун бириэмийэтин лауреата, Дьокуускай куорат бочуоттаах олохтооҕо.
// Энциклопедия культуры и искусства Якутии. — Якутск, 2011. — Кн. 1. — С. 433–434.
13 – Нина Ильинична Потапова 75 сааһа (Сиэйэ нэһилиэгэ, 1950), СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ култууратын туйгуна, Түбэй Дьаархан нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
// Энциклопедия культуры и искусства Якутии. – Якутск, 2011. – Кн. 1. – С. 406.
14 – Сунтаарга промкомбинат тэриллибитэ 85 сыла (1940).
// Сунтаардааҕы райпромкомбинат 75 сыла : докумуоннар, хаартыскалар, ахтыылар / «Сунтаар улууһа» муниципальнай тэриллии ; хомуйан оҥордо, редактор З. И. Игнатьева. – Дьокуускай : Дани-Алмас, 2015. – 223 с. : ил.
15 – Александр Васильевич Тихонов 90 сыла (Тойбохой нэһилиэгэ, 1935-2003), РФ норуотун үөрэҕириитин туйгуна.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2010. – Т. III – С. 397.
18 – Николай Васильевич Лидочен 85 сааһа (Сунтаар нэһилиэгэ, 1940), РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна, Сунтаар улууһун, нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2010. – Т. IV – С. 225.
19– Серафим Павлович Васильев 85 сааһа (Бүлүүчээн нэһилиэгэ, 1940), Сунтаар улууһун бочуоттаах бэтэрээнэ, Сунтаар улууһун уонна Сунтаар нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 437.
22 – Николай Трофимович Харитонов 100 сыла (Күүкэй нэһилиэгэ, 1925-2007), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Аҕа дойду сэриитин уордьанын II истиэпэнин кавалера.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 117.
28 – Иван Николаевич Николаев-Уххан 70 сааһа (Түбэй нэһилиэгэ, 1955), Арассыыйа Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ.
// Культура земли Сунтарской в лицах и фактах : библиогр. справ. – Якутск, 2014. – С. 99-100.
29 – Николай Михайлович Андреев-Түгүнүүрэп 120 сыла (I Бордоҥ нэһилиэгэ, 1905-1928), прозаик.
// Культура земли Сунтарской в лицах и фактах : библиогр. справ. – Якутск, 2014. – С.177-178.
Бэс ыйа
2 – Николай Иванович Харитонов-Чуор 90 сыла (Ньурба улууһун Куочай нэһилиэгэ, 1935-2010), СӨ Суруйааччыларын сойууһун уонна Арассыыйа Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, бэйиэт, литературнай кириитик, публицист, Сунтаар уонна Ньурба улуустарын бочуоттаах олохтооҕо.
// Писатели Земли Олонхо : биобиблиогр. справ. – Якутск, 2000. – С. 409-410;
5 – Василий Степанович Спиридонов 55 сааһа (Абый оройуона, Кэбэргэнэ нэһилиэгэ, 1970), СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Бордоҥ нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 412-413.
8 – Валентина Ионовна Сидорова 80 сааһа (Бордоҥ нэһилиэгэ, 1945), Саха АССР үтүөлээх учуутала, «СӨ учууталлар учууталлара» бэлиэ кавалера.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2005. – Т. 3. – С. 355.
11 – Сунтаарга нефтебаза тэриллибитэ 65 сыла (1960).
// Из истории Сунтарской нефтебазы (рукопись).
18 – Айаал Александрович Аммосов 50 сааһа (Сунтаар нэһилиэгэ, 1975), СӨ үтүөлээх артыыһа, П. А. Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата.
// Энциклопедия культуры и искусства Якутии.– Якутск, 2011. –Кн. 1. – С. 21.
22 – Сергей Станиславович Потапов 50 сааһа (Сунтаар нэһилиэгэ, 1975), режиссер, СӨ култууратын үтүөлээх диэйэтэлэ.
// Энциклопедия культуры и искусства Якутии. – Якутск, 2011. – Кн. 1. – С. 402-403.
23 – Мария Спиридоновна Егорова 85 сааһа (Бүлүү оройуона, Халбаакы нэһилиэгэ, 1940), Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 183.
25 – Петр Иванович Филиппов 110 сыла (Сунтаар нэһилиэгэ, (1915 – 1985), ССРС Суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ.
// Писатели Якутии : биобиблиогр. справ. – Якутск, 2019. – С. 652.
29 – Сергей Вячеславович Попов 65 сааһа (Элгээйи нэһилиэгэ, 1960), бэрэпиэссэр, физика-математика наукаларын хандьыдаата, СӨ наукатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
// Профессора Якутского государственного университета имени М. К. Аммосова : биогр. словарь-справ. : 1956-2006 гг. – Якутск, 2007. – С. 213-214.
От ыйа
1 – Петр Терентьевич Петров 100 сыла (Аллыҥа нэһилиэгэ, 1925-1995), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Аҕа дойду сэриитин уордьанын I истиэпэнин кавалера.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 85.
2 – Егор Иванович Алексеев 60 сааһа (Дьаархан нэһилиэгэ, 1965), СӨ үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, СӨ үөрэҕириитин туйгуна.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 332.
4 – Наталья Ивановна Степанова 75 сааһа (Дьокуускай куорат, 1950), СӨ үтүөлээх артыыһа.
// Энциклопедия культуры и искусства Якутии. – Якутск, 2011. – Кн. 1. – С. 495.
5 – Прокопий Васильевич Гуляев 115 сыла (Бүлүүчээн нэһилиэгэ, 1910-1978), Социалистическай Үлэ Дьоруойа, Ленин уордьанын хабалыара, Алдан улууһун Бочуоттаах олохтооҕо.
// Трудовая слава Якутии : почет. граждане РС (Я), городов и улусов. – Якутск, 2003. – С. 11.
8 (бэс ыйын 25 күнэ) – Сергей Афанасьевич Зверев—Кыыл Уола 125 сыла (Түбэй нэһилиэгэ, 1900-1973), норуот ырыаһыта, РСФСР култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Саха АССР култууратын үтүөлээх диэйэтэлэ, ССРС Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, Үлэ Кыһыл Знамятын уордьанын кавалера.
// Писатели Якутии : биобиблиогр. справ. – Якутск, 2019. – С. 241-243. –Библиогр.: с. 241-243.
9 – Лука Григорьевич Никифоров 90 сыла (Элгээйи нэһилиэгэ, 1935-2015), СӨ үтүөлээх учуутала, РСФСР уонна ССРС үөрэҕириитин туйгуна, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2000. – Т. I. – С. 185.
12 – Петр Константинович Яковлев 100 сааһа (Тэҥкэ нэһилиэгэ, 1925), СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Аҕа дойду сэриитин II истиэпэннээх, икки «Бочуот Знага» уордьан кавалердара, “Гражданскай килбиэн” бэлиэ хаһаайына, Сунтаар улууһун, Дьокуускай куорат бочуоттаах олохтооҕо, СӨ бочуоттаах бэтэрээнэ.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара : Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 121.
12 – Петр Егорович Николаев 100 сыла (Аллыҥа нэһилиэгэ, 1925-2006), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Аҕа дойду сэриитин уордьанын II истиэпэнин кавалера.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 76.
12 – Михаил Иванович Евсеев 65 сааһа (Кутана нэһилиэгэ, 1960), СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Арассыыйа бочуоттаах суол тутааччыта, Сунтаар улууһун, Кутана, Күүкэй нэһилиэктэрин бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара : Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 175-176.
15 – Вильям Федорович Яковлев 80 сааһа (Арыылаах нэһилиэгэ, 1945), этнограф, кыраайы үөрэтээччи, ССРС култууратын туйгуна, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ.
// Энциклопедия культуры и искусства Якутии.– Якутск, 2011. – С. 582.
17 – С. А. Зверев-Кыыл Уолун аатынан түмэл комплекс буолбута 25 сыла (2000).
// Культура земли Сунтарской в лицах и фактах : библиогр. справ. – Якутск, 2014. – С. 246-247.
25 – Мартын Герасимович Григорьев 100 сааһа (Кутана нэһилиэгэ, 1925), Аҕа дойду сэриитин уордьанын II истиэпэнин кавалера.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 34.
26 (13) – Семен Семенович Яковлев 115 сыла (Бутукай нэһилиэгэ, 1910-1994), тыыл бэтэрээнэ, ”Бочуот Знага” уордьан икки төгүллээх кавалера, РСФСР доруобуйатын харыстабылын туйгуна, Сунтаар улууһун Бочуоттаах олохтооҕо.
// Трудовая слава Якутии : почет. граждане РС (Я), городов и улусов. – Якутск, 2003. – Т. 1. – С. 341.
26 – Алексей Константинович Степанов 60 сааһа (Куокуну нэһилиэгэ, 1965), СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ култууратын туйгуна.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 416.
27 – Илья Андреевич Попов 115 сыла (Тойбохой нэһилиэгэ, 1910-1970), Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, норуот үөрэҕириитин туйгуна.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 395-396.
Атырдьах ыйа
1 – Валентина Васильевна Попова 90 сыла (Хадан нэһилиэгэ, 1935-2005), “Норуоттар доҕордоһуулара”, “Өктөөп өрөбөлүүссүйэтэ” уордьаннарын кавалера, норуот үөрэҕириитин туйгуна.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2000. – Т. 1. – С. 221-222.
1 – Иван Семенович Чагдинскай 75 сааһа (Кэбээйи улууһун Чагда нэһилиэгэ, 1950), СӨ үтүөлээх суруналыыһа, РФ Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, СӨ култууратын туйгуна, СӨ бэчээтин туйгуна, Сунтаар улууһун уонна нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
// Культура земли Сунтарской в лицах и фактах : библиогр. справ. – Якутск, 2014. – С. 95-96.
10 – Иннокентий Гаврильевич Иванов 80 сааһа (Куокуну нэһилиэгэ, 1945), СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ.
// Куокуну – мин дойдум. – Сунтаар, 2006. – С. 236-237.
12 – Антонина Ивановна Степанова 80 сааһа (Күүкэй нэһилиэгэ, 1945), РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна, СӨ үтүөлээх учуутала.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2005. – Т. 3. – С. 381.
14 – Изабелла Игнатьевна Николаева 70 сааһа (Бүлүүчээн нэһилиэгэ, 1955), СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, ССРС култууратын туйгуна, РФ Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Энциклопедия культуры и искусства Якутии .– Якутск, 2011. –С. 582.
15 – Николай Гаврилович Алексеев 90 сыла (Кириэстээх нэһилиэгэ, 1935-2018), Сунтаар улууһун бочуоттаах гражданина, Бордоҥ нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, РФ норуотун үөрэҕириитин туйгуна, СӨ бочуоттаах бэтэрээнэ.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 143.
15 – Ангелина Евгеньевна Гурьева 90 сааһа (Сиэйэ нэһилиэгэ, 1935), СӨ үтүөлээх бырааһа, РФ үрдүк профессиональнай үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ, медицинскэй наука кандидата.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 345.
15 – Тойбохойго оҕо дьиэтэ аһыллыбыта 85 сыла (1940).
// Тойбохой нэһилиэгэ. – Сунтаар, 2006. – С. 27.
18 – Георгий Евдокимович Бессонов 110 сыла (Үөһээ Бүлүү сэлиэнньэтэ, 1915-2005), Социалистическай Үлэ Дьоруойа, Ленин, Үлэ кыһыл Знамятын уордьаннарын кавалердара, РСФСР үтүөлээх учуутала, Саха АССР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 8-9.
18 – Михаил Сергеевич Люй Ден 75 сааһа (Сунтаар нэһилиэгэ, 1950), СӨ үтүөлээх юриһа, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо, СӨ айылҕатын харыстабылын туйгуна.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 217.
23 – Ричард Карлович Маак 200 сыла (1825–1886), географ, натуралист, Бүлүүтээҕи научнай экспедиция салайааччыта, «Вилюйский округ Якутской области» кинигэ ааптара.
// Энциклопедический словарь Якутии. — Новосибирск, 2018. — С. 233.
24 – Петр Иванович Данилов 100 сыла (Түбэй Дьаархан нэһилиэгэ, (1925-1986), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Кыһыл Сулус уордьан кавалера, Саха АССР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 37.
25 – Анатолий Афанасьевич Попов 90 сааһа (Хадан нэһилиэгэ, 1935), РФ Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, экэнэмиичэскэй наука дуоктара, бэрэпиэссэр, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Профессора Якутского государственного университета имени М. К. Аммосова : биогр. словарь-справ. : 1956-2006 гг. – Якутск, 2007. – С. 210-212.
28 – Жанна Эдуардовна Егорова 60 сааһа (Эдьигээн улууһун Дьардаан нэһилиэгэ, 1965), СӨ уонна РФ доруобуйа харыстабылын туйгуна.
//100-летие Сунтарского здравоохранения : документы, фотографии, воспоминания. – Якутск, 2016. – С. 319.
30 (18) – Яков Алексеевич Петров 150 сыла (Үөһээ Бүлүү II Үөдэй нэһилиэгэ, 1875-1920), таҥара үлэһитэ, Тойбохой оскуолатын бастакы учуутала.
// СӨ НА, 226и Ф., 9 оп., 86 дь., 13 об. л.
31 – Евдоким Петрович Оконешников 65 сааһа (Дьокуускай к., 1960), СӨ үтүөлээх юриһа.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 386.
Балаҕан ыйа
1 – Марбатааҕы (Бордоҥнооҕу) оҕо дьиэтэ тэриллибитэ 80 сыла (1945).
// Кэм-кэрдии кэрэһиттэрэ : архыып докумуоннарыгар, хаартыскаларга, чахчыларга олоҕурбут Сунтаар үөрэҕириитин историятын страницалара. – Дьокуускай, 2020. – С. 481-486.
1 (атырдьах ыйын 19 к.) – Андрей Петрович Павлов 125 сыла (Бүлүүчээн нэһилиэгэ, 1900-1932), гражданскай сэрии геройа, кыһыл этэрээт разведчиктарын командира.
// Кэм-кэрдии кэрэһиттэрэ : архыып докумуоннарыгар, хаартыскаларга, чахчыларга олоҕурбут Сунтаар үөрэҕириитин историятын страницалара. – Дьокуускай, 2020. – С. 335-338.
1 – Кэмпэндээйигэ начаалынай оскуола аһыллыбыта 90 сыла (1935).
// Книга приказов РОНО. Приказ № 42 от 20 августа 1935 г.
8 – Александра Михайловна Григорьева-Сандаарыйа 70 сааһа (Элгээйи нэһилиэгэ, 1955), норуоттар икки ардыларынааҕы Суруйааччылар сойуустарын холбоһугун чилиэнэ, РФ Суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ.
// Писатели Якутии : биобиблиогр. справ .– Якутск, 2019. – С. 151-152.
14 – Семен Егорович Саввинов 100 сыла (Маар Күөл нэһилиэгэ, 1925-1998), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Аҕа дойду сэриитин уордьанын II истиэпэнин кавалера, ефрейтор.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 92.
21 (9) – Сунтаар улууһа сурукка киирбитэ 224 сыла (1801)
// Сунтаар сонуннара. – 2017. – Балаҕан ыйын 19 к.
22 – Наталия Степановна Степанова 65 сааһа (Бордоҥ нэһилиэгэ, 1960), СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ култууратын туйгуна, СӨ архыып дьыалатын туйгуна.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 418.
30 – Фаина Владимировна Панфилова 80 сааһа (Владимирскай уобалас, 1945), Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, норуот үөрэҕириитин туйгуна, «Саха-Азия оҕолоро», Аан дойдутааҕы оҕо пуондатын стипендиата.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2000. – Т. 1. – С. 207.
Бу ыйга – Сунтаарга аэропорт аһыллыбыта 85 сыла (1940).
// Краткая справка о развитии воздушного транспорта в Сунтарском улусе.
Алтынньы
1 – 60 сыллааҕыта Сунтаар улууһун булчуттарын уонна балыксыттарын уопсастыбата тэриллибитэ. (1965).
// Улусное общество охотников и рыболовов (рукопись).
6 – Ксения Прокопьевна Семенова 65 сааһа (Сиэйэ нэһилиэгэ, 1960), СӨ үтүөлээх экономиһа, СӨ култууратын туйгуна, “Гражданскай килбиэн” бэлиэ хаһаайката.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 408-409.
7 – 100 сыллааҕыта Бүлүүтээҕи врачебнай-санитарнай этэрээт экспедицията Сунтаар улууһун олохтоохторугар чинчийии ыыппыта (1925–1926).
// Хозяйство Якутии. – 1926. – Апр.-май. – С. 85-91.
15 (2) – Илимнииргэ оскуола аһыллыбыта 115 сыла (Хадан үөрэх оскуолата диэн ааттанан) (1910).
// СӨ НА, 287и ф., 3 оп., 41 дь., 12 л.
20 – Ким Егорович Колодезников 90 сыла (Бороҕон сэлиэнньэтэ, 1935-2004), СӨ үтүөлээх геолога, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
Төрүөтэ: Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 207.
Сэтинньи
2 – Михаил Никифорович Кюндяйцев 120 сыла (Күндэйэ нэһилиэгэ, 1905-1968), Саха АССР үтүөлээх учуутала, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2003. – Т. 2. – С. 184.
2 – Александр Иннокентьевич Петров 75 сааһа (Сиэйэ нэһилиэгэ, 1950), Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Трудовая слава Якутии : почет. граждане РС (Я), городов и улусов. – Якутск, 2003. – Т. 1. – С. 334.
3 – Варшавянка Матвеевна Егорова 85 сааһа (Түбэй Дьаархан нэһилиэгэ, 1940), Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Трудовая слава Якутии : почет. граждане РС (Я), городов и улусов. – Якутск, 2003. – Т. 1. – С. 324.
10 – Назар Яковлевич Бабыканов 100 сыла (Тойбохой нэһилиэгэ, (1925-2002), РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна, «Аҕа дойду сэриитэ» I истиэпэннээх уордьан кавалера
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2005. – Т. 3. – С. 37.
10 – Владимир Дмитриевич Данилов-Бэһэлэйдээх Болуодьа 90 сааһа (Хадан нэһилиэгэ, 1935), оһуохайдьыт, тойуксут, көҥүл тустууга ССРС успуордун маастара, хапсаҕайга Саха АССР успуордун маастара, ССРС физическэй култуураҕа уонна успуорка туйгуна, ССРС милииссийэтин туйгуна, “СӨ бочуоттаах кырдьаҕаһа” бэлиэ ытык хаһаайына, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Сунтаар улууһун Хадан нэһилиэгин 125 сыла / хомуйан оҥордулар: Л. А. Архипова. Е. А. Павлова. – Дьокуускай, 2023. – С.401-405.
10 – Александра Иннокентьевна Павлова 75 сааһа (Элгээйи нэһилиэгэ, 1950), бэрэпиэссэр, бэтэринээринэй наука дуоктара, биологическай наука хандьыдаата, РФ үрдүкү профессиональнай үөрэхтээһин бочуоттаах үлэһитэ, СӨ наукатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
// Сунтарский улус : история, экономика, культура, фольклор. – Якутск, 2006. – С. 459.
13 (1) –Элгээйи норуодунай оскуолата Сунтаардааҕы биир кылаастаах училище буолбута 150 сыла (1875).
// СӨ НА, 285и ф., 1 оп., 81 дь., 161 л.
15 – Михаил Николаевич Петров 120 сыла (Хаҥалас нэһилиэгэ, (1905-1974), Саха АССР үтүөлээх учуутала.
// Педагогическая энциклопедия. – Якутск, 2000. – Т. 1. – С. 211.
23 – Тамара Ивановна Попова-Хадаана 60 сааһа (Хадан нэһилиэгэ, 1965), СӨ үтүөлээх артыыһа.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 399.
28 – Валерий Константинович Винокуров 75 сааһа (Таатта улууһун Ытык Күөлэ, 1950), көҥүл тустууга ССРС успуордун маастара, муниципальнай сулууспа туйгуна.
// Сунтаар спорда : саҕахтар уонна ситиһиилэр. – Дьокуускай, 2006. – С. 32.
30 – Елизавета Иннокентьевна Матвеева 95 сааһа (Кириэстээх нэһилиэгэ, 1930), Сунтаар нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, советскай кооперация туйгуна, тыыл, үлэ, кооперация бэтэрээнэ.
//Сунтаар райпотребсойууһа ахтыыларга :ахтыылар, хаартыскалар. – Ереван,2023. – С. 155-157.
Ахсынньы
19 – Николай Титович Николаев 85 сааһа (Илимниир нэһилиэгэ, 1940), ССРС Худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ.
// Илимниир нэһилиэгэ. – Сунтаар, 2006. – С. 13.
20 – Николай Прокопьевич Иванов 100 сыла (Бордоҥ нэһилиэгэ, 1925-1993), сэбиэскэй-бартыыйынай үлэһит, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо, тыыл, үлэ бэтэрээнэ.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 197-198.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 197-198.
20 – Элгээйигэ ааҕар балаҕан аһыллыбыта 100 сыла (1925).
// СӨ НА, 70 ф., 1 оп 92 дь. 40-41 л.
23 – Борис Никифорович Егоров 90 сыла (Күндэйэ нэһилиэгэ, 1935-2003), СӨ норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Сунтаар улууһун, Күндэйэ нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 177.
29 – Михаил Иванович Егоров 90 сыла ( Элгээйи нэһилиэгэ, 1935-2012), СӨ оскуолаларын үтүөлээх учуутала, РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 179.
30 – Римма Александровна Николаева 90 сыла (Сунтаар нэһилиэгэ, 1935-2017), РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 239.
31 – Иннокентий Герасимович Егоров 90 сыла (Түбэй-Дьаархан, 1935-2004), СӨ норуотун үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, физико-математическай наука кандидата, профессор.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 350.
31 – Иван Варламович Трофимов 100 сыла (Хоро нэһилиэгэ, 1925-2007), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Аҕа дойду сэриитин уордьанын II истиэпэнин кавалера.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 110.
Бу ыйга – Мисаил Павлович Попов 200 сыла (Иркутскай губерния, 1825-1903), аҕабыыт, Сиэйэ оскуолатын бастакы сэбиэдиссэйэ.
// СӨ НА, 226и ф., 9 оп., 57 дь., 1 об.,2 об. л.
Бу сылга туолар:
50 сыла – Сунтаар 1 №-дээх оскуолатын иһинэн Н. Е. Сергеев аатынан кыраайы үөрэтэр түмэл аһыллыбыта (1975).
// Храм муз на Сунтарской земле. – Сунтар, 2006. – С. 62.
100 сыла – Николай Гаврильевич Кузнецов (Дьаархан нэһилиэгэ, 1925-1993), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Аҕа дойду сэриитин уордьанын II истиэпэнин кавалера.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 59-60.
100 сыла – Василий Афанасьевич Макаров (Кутана нэһилиэгэ, 1925-2001), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Аҕа дойду сэриитин уордьанын II истиэпэнин кавалера, Сунтаар улууһун бочуоттаах олохтооҕо.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 61.
100 сыла – Николай Николаевич Мохотчунов (Сунтаар нэһилиэгэ, 1925-1990), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Аҕа дойду сэриитин уордьанын II истиэпэнин кавалера.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 70.
100 сыла – Илья Николаевич Сусов (Өлүөхүмэ улууһун Абаҕа нэһилиэгэ, 1925-1987), Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, Албан аат уордьанын III истиэпэнин, Аҕа дойду сэриитин уордьанын I истиэпэнин кавалердара, сержант.
// Кыайыыны, олоҕу уһансыбыттара: Сунтаар улууһун бочуоттаах уонна үтүөлээх үлэһит дьоно. – Дьокуускай, 2020. – С. 106.
120 сыла – Илья Яковлевич Тукайнов (Бүлүүчээн нэһилиэгэ, 1905-1951), Саха АССР үөрэҕириитин наркомун норуодунай комиссара.
// Кэм-кэрдии кэрэһиттэрэ : архыып докумуоннарыгар, хаартыскаларга, чахчыларга олоҕурбут Сунтаар үөрэҕириитин историятын страницалара. – Дьокуускай, 2020. – С. 162-168.
125 сыла – Дмитрий Иванович Генеров учуутал, сэбиэскэй-партийнай үлэһит, Куокуну оскуолатын төрүттээччи, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа (1900-1942).
// Үтүө ааттаах учуутал Дмитрий Иванович Генеров. – Дьокуускай, 2016. – 112 с.
150 сыллааҕыта Элгээйигэ Предтеченскэй таҥара дьиэтэ тутуллубута (1875).
// СӨ НА, 226и ф., 9 оп., 56 дь., 26 л.
160 сыла – Дарья Платоновна Петрова-Киччэй эмээхсинэ (Бутукай нэһилиэгэ, 1865-1942), норуот ырыаһыта.
// Энциклопедия Якутии. – М., 2000. – Т. 1. – С. 534-535.
170 сыла – Егор Михайлович Молотков (Ньүүйэ улууһун Таатакаан нэһилиэгэ, 1855-1926) саха бастакы бөлүһүөгэ.
// Макаров, Д. С. Егор Молотков и его философия. – Якутск, 1993. – С. 8.
190 сыла – Иван Степанович Попов-Куттах Баай (Хочо улууһун II Бордоҥ нэһилиэгэ, 1835-1884) улуус бастакы мецената, балыыһа тутуутугар харчынан көмөлөспүтэ.
// Сунтарский улус : история, экономика, культура, фольклор. –Якутск,2006. – С. 252.
385 сыллааҕыта Кэмпэндээйи тууһун хостооһуна саҕаламмыта (1640).
// Кемпендяй – чудо природы. – Мирный, 1993. – С. 6.
Анал ааттарынан ыйынньык
А
Алексеев Б. Н. (кулун тутар 18 к.)
Алексеев Е. И. (от ыйын 2 )
Алексеев Н. Г. (атырдьах ыйын 15 к.)
Аммосов А. А. ( бэс ыйын 18 к.)
Андреев Б. Н. (тохсунньу 28 к.)
Андреев Н. М.-Түгүнүүрэп (ыам ыйын 29 к.)
Б
Бабыканов Н. Я. (сэтинньи 10 к.)
Бессонов Г. Е. (атырдьах ыйын 18 к.)
В
Васильев С. П. (ыам ыйын 19 к.)
Васильева Ф. К. (муус устар 2 к.)
Васильев А. В.-Көрдүгэн (олунньу 1 к.)
Винокуров В. К. (сэтинньи 28 к.)
Г
Генеров Д. И. (бу сылга)
Григорьев М. Г. (от ыйын 25 к.)
Григорьева А. М.-Сандаарыйа (балаҕан ыйын 8 к.)
Гуляев П. В. (от ыйын 5 к.)
Гурьев Н. Д. (кулун тутар 8 к.)
Гурьева А. Е. (атырдьах ыйын 15 к.)
Гурьева С. С. (тохсунньу 21 к.)
Д
Давыдов Н. А. (тохсунньу 2 к)
Данилов В. Д.-Бэһэлэйдээх Болуодьа (сэтинньи 10 к.)
Данилов П. И. (атырдьах ыйын 24 к.)
Данилова К. К. ( муус устар 20 к.)
Е
Евсеев М. И. (от ыйын 12 к.)
Егоров Б. Н. (ахсынньы 23 к.)
Егоров Е. К. (тохсунньу 15 к.)
Егоров Д. Н. (тохсунньу 27 к.)
Егоров И. Г. (ахсынньы 31 к.)
Егоров М. И. (ахсынньы 29 к.)
Егоров Н. А. (тохсунньу 31 к.)
Егоров Н. В.-Аҕырытта Ньукулай (муус устар 13 к.)
Егорова В. М. (сэтинньи 3 к.)
Егорова Ж. Э. (атырдьах ыйын 28 к.)
Егорова М. С. (бэс ыйын 23 к.)
З
Зверев С. А.-Кыыл Уола (от ыйын 8 к.)
Зверев С. А.-Кыыл Уолун күнэ (муус устар 9 к.)
И
Иванов Г. А. (кулун тутар 16 к.)
Иванов И. Г. (атырдьах ыйын 10 к.)
Иванов Н. И. (тохсунньу 27 к.)
Иванов Н. П. (ахсынньы 20 к.)
Иванов П. Д. (тохсунньу 10 к.)
Иванов С. Г. (тохсунньу 20 к.)
Иванова И. В. (тохсунньу 23 к.)
К
Калачиков А. Н. (тохсунньу 22 к.)
Колодезников К. Е. (алтынньы 20 к.)
Кондратьева М. В. (кулун тутар 18 к.)
Коротов М. Н. (ыам ыйын 5 к.)
Куприянова Т. Г. (кулун тутар 15 к.)
Кырбасов С. В. (кулун тутар 8 к. )
Кюндяйцев М. Н. (сэтинньи 2 к.)
Л
Леонтьев Л. П. (муус устар 15 к.)
Лидочен Н. В. (ыам ыйын 18 к.)
Люй Ден М. С. (атырдьах ыйын 18 к.)
М
Маак Р. К. (атырдьах ыйын 23 к.)
Макаров А. Д. (муус устар 21 к.)
Макаров В. А. (бу сылга)
Матвеев А. С. (олунньу 8 к.)
Матвеева Е. И.(сэтинньи 30 к.)
Миронова У. Е. (тохсунньу 4 к.)
Молотков Е. М. (бу сылга)
Мохотчунов Н. Н. (бу сылга)
Н
Намылов И. П. (кулун тутар 23 к.)
Никифоров Л. Г. (от ыйын 9 к.)
Никифоров С. М. (кулун тутар 15 к.)
Николаев В. А. (тохсунньу 19 к.)
Николаев И. Н.-Уххан (ыам ыйын 28 к.)
Николаев Н. В. (муус устар 19 к.)
Николаев Н. Т. (ахсынньы 19 к.)
Николаев П. Е. (от ыйын 12 к.)
Николаева И. И. (атырдьах ыйын 14 к.)
Николаева Р. А. (ахсынньы 30 к.)
О
Оконешников Е. П. (атырдьах ыйын 31 к.)
Омуков В. В. (муус устар 21 к.)
Ордахов С. В. (кулун тутар 28 к.)
П
Павлов А. П. (балаҕан ыйын 1 к.)
Павлова А. И. (сэтинньи 10 к.)
Панфилова Ф. В. (балаҕан ыйын 30 к.)
Петров А. И. (сэтинньи 2 к.)
Петров А. М. (олунньу 27 к.)
Петров М. Н. (сэтинньи 15 к.)
Петров П. Т. (от ыйын 1 к.)
Петров Я. А. (атырдьах ыйын 30 к.)
Петрова А. К.(кулун тутар 29 к.)
Петрова Д. П.-Киччэй эмээхсинэ (бу сылга)
Платонов В. В. (кулун тутар 1 к.)
Попов А. А. (атырдьах ыйын 25 к.)
Попов И. А. (от ыйын 27 к.)
Попов М. П. (ахсынньы)
Попов С. В. (бэс ыйын 29 к.)
Попова А. Д. (кулун тутар 13 к.)
Попова В. В (атырдьах ыйын 1 к.)
Попова Т. И.-Хадаана (сэтинньи 23 к.)
Попов И. С.-Куттах баай (бу сылга)
Потапов С. С. (бэс ыйын 22 к.)
Потапова Н. И. (ыам ыйын 13 к.)
С
Саввинов Б. В. (тохсунньу 13 к.)
Саввинов Д. Е. (ыам ыйын 9 к.)
Саввинов С. Е. (балаҕан ыйын 14 күнэ)
Самсонов А. П (ыам ыйын 11 к.)
Самсонова Т. П. (олунньу 6 к.)
Семенова А. Я. (олунньу 12 к.)
Семенова К. П. (алтынньы 6 к.)
Сидорова В. И. (бэс ыйын 8 к.)
Спиридонов В. С. (бэс ыйын 5 к.)
Спиридонова С. С.-Кэрэмэс Кийиитэ (кулун тутар 13 к.)
Степанов А. К. (от ыйын 26 к.)
Сусов И. Н. (бу сылга)
Степанова А. И. (атырдьах ыйын 12 к.)
Степанова Н. И. (от ыйын 4 к.)
Степанова Н. С. (балаҕан ыйын 22 к.)
Т
Тихонов А. В. (муус устар 15 к.)
Трофимов И. В.(ахсынньы 31 к.)
Тукайнов И. Я. (Бу сылга)
Ф
Федоров А. Д. (кулун тутар 15 к.)
Федоров В. И. (муус устар 9 к.)
Филиппов П. И. (бэс ыйын 25 к.)
Х
Харитонов Н. И.-Чуор (бэс ыйын 2 к.)
Харитонов Н. Т. (ыам ыйын 22 к.)
Ч
Чагдинскай И. С (атырдьах ыйын 1 к. )
Я
Яковлев В. Ф. (от ыйын 15 к.)
Яковлев П. К. (от ыйын 12 к.)
Яковлев С. С. (от ыйын 26 к. )
***
Бүлүүтээҕи врачебнай-санитарнай этэрээт экспедицията (алтынньы 7 к.)
Илимнииргэ оскуола (алтынньы 15 к.)
Кириэстээх оскуолата(тохсунньу 19 к.)
Култуура уонна духуобунас управлениета (муус устар 24 к.)
Кэмпэндээйи тууһа (бу сылга)
Кэмпэндээйигэ начаалынай оскуола (балаҕан ыйын 1 к.)
Марбатааҕы (Бордоҥнооҕу) оҕо дьиэтэ (балаҕан ыйын 1 к.)
Машиннай-тракторнай станция тэриллибитэ, Элгээйи (муус устар 14 к.)
Предтеченскэй таҥара дьиэтэ (бу сылга)
Н. Е. Сергеев аатынан кыраайы үөрэтэр түмэл (бу сылга)
Сунтаар улууһа (балаҕан ыйын 21 к.)
Сунтаар улууһун булчуттарын уонна балыксыттарын уопсастыбата (алтынньы 1 к.)
Сунтаарга нефтебаза (бэс ыйын 11 к.)
Сунтаарга промкомбинат (ыам ыйын 14 к.)
Элгээйи норуодунай оскуолата (сэтинньи 13 к.)
Элгээйигэ ааҕар балаҕан (ахсынньы 20 к.)
Сунтаар аэропорда (балаҕан ыйа)
Мэйик нэһилиэгэ (тохсунньу 13 к.)
С. А. Зверев аатынан түмэл комплекс (от ыйын 17 к.)
Тойбохойго оҕо дьиэтэ (атырдьах ыйын 15 к.)