Россияҕа 2025 сыл — Аҕа дойдуну көмүскээччи, Саха сиригэр Ийэ дойдуну көмүскээччи сылларын чэрчитинэн, Улуу кыайыы 80 сылын көрсө уонна Ильмень күөлүгэр кыргыһыы 82 сылыгар аналлаах Ильмень күөл буойуттарыгар сүгүрүйэбит ахтыы түһүлгэтэ тэрилиннэ.
Олунньу 19 күнүгэр, Сунтаар технологическай колледжын аактабай саалатыгар “Ильмень күөл буойуттарыгар сүгүрүйэбит” ахтыы күнэ буолла. Аҕа дойду Улуу сэриитин биир хаан тохтуулаах, элбэх өлүүлээх кыргыһыытыгар 1943 сыллааха, олунньу 23 күнүгэр Ильмень күөлгэ биһиги биир дойдулаахтарбыт, саха уолаттара сырдык тыыннара быстыбыта. Кинилэр сырдык ааттарын үйэтитэр, олохторун толук уурбут хорсун быһыыларын саха дьоно өйдүүр-саныыр, хомолтотун биллэрэр, уустук быһыыга-майгыга сиэртибэ буолбут буойуттарын умнубат, ытыктыыр, кэриэстиир. Бүгүҥҥү ахтыы түһүлгэтигэр Кэппэндээйиттэн, Бордоҥтон, Сунтаартан, Сиэйэттэн, Кириэстээхтэн Ильмень күөлгэ сэриилэспит буойуттар сиэннэрэ, хос сиэннэрэ, аймахтара кэлэн кыттыыны ыллылар, ахтыыларын оҥордулар.
“Ильмень күөл буойуттарыгар сүгүрүйэбит” бырайыак иккис төгүлүн ыытыллар. Быйылгы тэрээһиммитигэр Сунтаар гимназиятын уонна политехническэй лиссиэй “Саарын саха” бырайыак чэрчитинэн үлэлиир поисковай этэрээтэ (салайааччы Иванов С.С.), маны сэргэ Кириэстээх орто оскуолатын үөрэнээччилэрэ “Искра” историко-патриотическай кулууп (салайааччы Тихонова А.С.) Старай Руссаҕа бара сылдьыыларын, экспедицияларын сырдатан кэпсээбиттэрэ дьон-сэргэ сэҥээриитин ылла.
Бибилэтиэкэ бэлэмнээбит “Сунтаардар Ильмень күөл кыргыһыытыгар” кыттыыларын сырдатар кинигэ быыстапкатын ыалдьыттар хас биирдии кинигэҕэ тиийэ сэргээтилэр. “Ньургуһун” литературнай түмсүү көхтөөх кыттааччылара Антонова А.П.-Күн Сиккиэрэ уонна Герасимов Н.И.-Дьээбэ Тойон бэйэлэрэ суруйбут хоһооннорун , ырыаларын ыллаан түһүлгэбитин ситэрэн-хоторон биэрдилэр.
Ильмень күөл сэриитигэр биһиги үгүс биир дойдулаахтарбыт Ийэ дойду иһин охсуһууга сырдык тыыннарын толук уурбуттара. Төһө да сыл-хонук аастар бу алдьархайга түбэспит буойуттарбытыгар сүгүрүйэбит. Кинилэр сырдык ааттарын үйэтитиигэ үлэлиибит.
Суруйда Л.А. Попов аатынан Сунтаардааҕы киин бибилэтиэкэ
ааҕар саалатын кылаабынай бибилэтиэкэрэ Мария Алексеева
