Сунтаар улууһун муҥутуур уһун үйэлээх ытык-мааны кырдьаҕастарын туһунан Сунтаар улууһун историятыгар саҥа, сонун Сунтаар улууһун уһун үйэлээхтэрэ диэн ахтыы кинигэ сүрэхтэннэ.
Бу кинигэ күн сирин көрөрүгэр Мадьыас Онтуонабыс этии киллэрэн, ытык-мааны дьоммут олоҕун туһунан суруйуулары, Сунтаарбыт улууһун уһун үйэлээх дьонун туһунан бэрт сэргэх матырыйаалы хомуйда. Мадьыас Онтуонабыс бэйэтин ийэлээх аҕата уһун үйэлээх дьон буолаллар, ол да иһин киниэхэ маннык үтүөкэннээх санаа киирбит буолуохтаах.
Кинигэ 2025 сылга, Дьокуускай куоракка Дани-Алмас бэчээккэ, 200 ахсаанынан күн сирин көрдө. Кинигэни хомуйан оҥордулар тыа хаһаайыстыбатын бэтэрээнэ, сэрии кэмин оҕото, Тойбохой, Маар Күөл нэһилиэктэрин бочуоттаах олохтооҕо Модест Антонович Петров уонна Сунтаар улууһун, Тойбохой нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, СӨ бочуоттаах бэтэрээнэ, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна, СӨ үөрэҕириитин бочуоттаах үлэһитэ Александра Алексеевна Яковлева. Сунтаар улууһун уһун уонна муҥутуур уһун үйэлээх ытык-мааны кырдьаҕастарын туһунан кинигэ кинилэр ааттарын-суолларын, дьоһун олохторун дьоҥҥо-сэргэҕэ, эдэр ыччакка билиһиннэрэр сыаллаах таһаарылынна. Ааҕааччы киэҥ араҥатыгар ананар.
Саҥа кинигэ биһирэмигэр бэйэлэрин эҕэрдэлэрин тириэртилэр Сунтаар улууһун аҕа баһылыга Анатолий Григорьев, Сунтаар улууһун бэтэрээннэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Афанасий Васильев, Сунтаар улууһун култууратын уонна айылгытын салалтатын салайааччытын солбуйааччыта Саргылана Конобулова, В. Павлов аатынан Сунтаардааҕы алын сүһүөх оскуолатын директора Гаврил Еремеев, Сунтаар улууһун социальнай харалта саламтатын салайааччыта Михаил Тимофеев, Л.А. Попов аатынан Сунтаардааҕы киин бибилэтиэкэ салайааччыта Изабелла Жиркова уо.д.а. Маны таһынан «Сунтаар улууһун уһун үйэлээхтэрэ» кинигэҕэ киирбит хаан-уруу аймахтара, оҕолоро, сиэннэрэ махтаннылар. Инникитин бу кинигэ салҕыыта тахсара буоллар диэн баҕа санааларын эттилэр.
«Үтүө киһи олорон бүттэҕинэ, үрдүк аата дьоҥҥо хаалар» диэн биир дойдулаахпыт, норуот поэта Леонид Попов эппитэ бу кинигэҕэ киирбит ытык кырдьаҕастарбытыгар быһаччы сыһыаннаах. Ытык дьоммут-сэргэбит бэйэлэрин кэмнэригэр олорон ааспыт эриирдээх-мускуурдаах, ыарахан олохторо, үөрэххэ-билиигэ, кэрэҕэ тардыһыылара, саҥа былааһы өрө тутан уруйдаан-айхаллаан олоруулара кэннилэригэр хаалларбыт кэнчээр ыччаттарыгар дириҥ суолталаах.
Суруйда Л.А.Попов аатынан Сунтаардааҕы киин бибилэтиэкэ
ааҕар саала сүрүннүүр бибилэтиэкэрэ Саргылана Генерова