«Оһуордаах оҥоойук» кинигэбэр.
Туостан тикпит дьэрэкээн
Ойуулардаах, ohуордаах Оҥоойукпар дьэдьэннээн
Оҕолорго амсаттым.
Маппыт оҕо көстүбэт,
Бары үөрэ сылдьаллар, «Минньигэһиэн!» дэһэллэр,
Мичээрдэһэн кээһэллэр.
Дириҥ ууга киирэн
Харбыы-умса иликпин, Быйылгыттан холонуом,
Баҕар, моряк буолуом.
Уу аннынан сылдьар
Оҥочоҕо да устуом.
Чэйиҥ, уотта оттуохха,
Чэйдэ өрүнэн иһиэххэ,
Оту оттуу оттуохха,
Охсон, мунньан иһиэххэ!
Салаа от хаалбатын, Харахпытын аалбатын,
Күнү кытта сылдьыахха, Күөхтүү ыла сатыахха!
Аныгылыы бугула суох
Субурҕаттан кэбиһиэхпит, Тутатына эрэйэ суох
Күрүөлэтэлээн кэбиһиэхпит.
СИЭНИМ БАСТАКЫ КИНИГЭТЭ Ариан Кондратьев-Иилиҥкэй
ЧЫЫЧААХ УЙА ТУТТУБУТ
Биһиги дьиэбит
Үрдүгэр
Чыычаах уйа
Туттубут.
Ону отой тыыппаппыт. Оҕолорго эппиппит:
-Улааттыннар,
Көттүннэр,
Истиэхпит,
Саҥа ырыа
Билиэхпит.
ХОДУҺАБАР
Эһэлээх эбэбит
Оттууллар.
Үүнүү быйыл үчүгэй.
Күнү быһа
Көмөлөстүбүт,
Күөһү, чэйи
Өрдүбүт.
Сынньалаҥҥа
Ырыаны,
Чабырҕаҕы,
Тойугу
Тоҕо тардан
Кэбистибит.
Эһэлээх эбэбит
Налыччы
Чэйдииллэр астына.
ЭБЭМ
Эбэм эмтээх оттору
Сайын аайы
Хомуйтуур.
Онтукатын олус диэн
Кичэллээхтик
Биэбэйдиир.
Биир-биир туспа
Араартаан,
Аатын-суолун
Быһаартаан,
Ханнык оту
Туохха,
Хаһан-хайдах
Туттарга
Мэлдьи миигин
Үөрэтэр.
«Идэ оҥоһун», —
Диэн этэр.
БИЭБЭЙЧЭЭННЭРИМ Ариан Кондратьев
САРСЫАРДА
Сарсыарда
Бэс чагда
Салгына сылыйда,
Сымала сыттыйда —
Минньигэс.
Сарсыарда
Бэс чагда
Сиккиэргэ куустарда,
Сибэкки ньургуйда —
Мичиҥнэс.
Сарсыарда
Бэс чагда
Ырыанан чаҕаарда.
Үлэ-сынньалаҥ лааҕыра
Үөрэн-көтөн турда…
БЫЛЫТТАР
Үрүмэччи кыната маҥан
Үрүмэ былыттар мустан
Үрдүк халлааны бүрүйэллэр —
Үрүҥ илгэни сиидэлииллэр.
Тыалга үрдэрэн, баарыстанан, Тыаһа суох тарҕана устан,
Үөһэ күн уотунуун көрсүһэллэр,
Үөрүү кустугунан күлэллэр.
ОТ ЫЙА
Ол ыйын куйааһа
Олус да үчүгэй!
Күөх далай сылааһа,
Көй салгын дэлэгэй!
Халлаан ырааһа,
Хампа күөх apaaha
Сүрэҕи сүүдүтэр,
Сүһүөҕү тэнитэр.
Дьэдьэн дыргыл сыта Дьэгдьитэн аҥылыйар,
Отчут көрдөөх ырыата
Оҕолору үлэҕэ ыҥырар.
АТАХ ТЭПСЭР НЬУРГУҺУННАР
Аким Кондратьев
МИН БАЛТЫМ
Биир да тыла өйдөммөт
Балыыҥкалаах саҥалаах
Быыкаайыктыыр киһичээн,
Балтыкайым оҕото.
Хаппырыыһын киллэрэн
Уосчааннара толлойор,
Элэккэйин көрдөрөн
Сыллаан ылан уоскутар.
Көтөхпөккө аастахха
Иэдэсчээнэ мэрбэйэр,
Үөһэ тутан ыллахха
Үөрэ түһэр атаахтаан.
СИБЭККИ
Кырдалга тахсаммыт
Кылыыҥкай оонньуубут,
Дьэрэкээн сибэкки
Дьиктитин талабыт.
Эриэккэс дьүһүннээх,
Эҥин бэйэлээх,
Эгэлгэ сибэкки
Элбэҕин сөҕөбүт.
Сэрэнэн таарыйан
Сыллаан да ылабыт,
Сибэкки сытыттан
Туймаара үөрэбит.
Баҕачаан
Бах-бах баҕачаан
Быччаҕар харахчаан,
Синньигэс атахчаан,
Ынайбыт исчээн.
Төһөнү аһааҥҥын
Эн иһиҥ улаатта,
Этиэҥ дуо, миэхэҕэ,
Кыракый киһиэхэ?
Аһаатым даҕаны
Мин испин туталлар,
«Кыраны аһааҥҥын
Улааппат», — дэһэллэр.
СЭТТЭ ӨҤНӨӨХ КУСТУКЧААН
Зинаида Васильева-Сыралы
ОҔО СААС
Лыаҕы кытта сырсаммыт
Туллуктана көтөбүт,
Ньирэй окко сытаммыт
Күөлэһийэ оонньуубут.
Үөрэр-көтөр оҕо caac
Дьикти кэрэ кэмнэрэ
Самаан сайын кэлбитэ
Эчикийэ, кэрэтин!
Чычып-чааппыт, чыычаахпыт
Чыыбы-чаабы ырыатын
Үлүһүйэн истэбит,
Үтүктэммит күлсэбит.
Үөрэр-көтөр оҕо саас
Дьикти кэрэ кэмнэрэ,
Самаан сайын кэлбитэ
Эчикийэ, кэрэтин!
САЙЫҤҤЫ КҮН
Күммүт уотун сылааhа
Сыралҕана сытыытын,
Көрдөөх дьоҥҥо, биһиэхэ,
Көччүйэргэ куйааһын.
Күнү быһа биһиги
Күөх ойууру кэтэбит,
Хайа маска, титииккэ
Тииҥ кэлэрин кэтиибит.
Сайылыкпыт күөлүгэр
Сөтүөлээммит үөрэбит,
Сайа охсор салгынтан
Саҥа күүһү ылабыт.
БЭЛЭХ Зинаида Васильева-Сыралы
ОМУННААХ ОҔО
Оҥой-соҥой обочоон
Охтон хаалбыт оронтон,
Онтон олус омуннура
Үҥсэргээбит убайыгар:
— Ороммуттан суулламмын
Төбөбүнэн саалынным,
Олус ыалдьар дии онтум,
Уһулу ойдоҕо оройум.
– Көрдөр, төһө улаханый?
Тутан көрүүм, хайдаҕый?
— Бука, эрдэ буолуоҕа,
Арыый кэлин тахсыаҕа.
ЫТЫМ ОҔОТО
Сик-сик,сик-сик сиэлэҥҥин
Ситэн кэлэн иһэбин,
Сирэй-харах кэтиигин,
Ытым-ытым оҕото.
Кылбар-халбар буолаҕын,
Кылап-халап туттаҕын,
Кыҥнах-иҥнэх гынаҕын,
Ытым-ытым оҕото.
Кутуруккун хамсатан
Куймаҥнатан ылаҕын,
Илиилэрбин маныыгын,
Ытым-ытым оҕото.
Эрэйбиккин бэрсэммин
Эйэҥэлии түһэҕин,
Эккэлээннин үөрэҕин,
Ытым-ытым оҕото.
ОҔО СААС Татьяна Винокурова — Сабыйа
БИЛЭР БУКВАЛАРЫМ
Мин А диэни билэбин:
Үөһээ өттө уһуктаах,
Алын өттө атахтаах,
Ортотунан туорайдаах.
Мин О диэни билэбин:
Оҕуруо курдук төкүнүк,
Оҕурсу курдук бөкүнүк,
Уобуруччу курдук төгүрүк.
Мин Т диэни билэбин:
Суос-соҕотох атаҕын
Тоһоҕолуу тирэммит,
Моҕотойдуур ураҕаһын
Туора сүгэн кэбиспит.
Мин Ж диэни билэбин:
Дып-дыыгынас саҥалаах
Хомурдуоска маарыннаах,
Аахтахха да атаҕа
Алта буола туруоҕа.
Мин Х диэни билэбин:
Харандааска харандааһы
Хардарыта туппуттар,
Хам баайталаан кээспиттэр,
Х диэн буоллун диэбиттэр!
УЛААТАРЫМ БУОЛЛАР МИН
Улаатарым буоллар мин
Оскуолаҕа, барыах этим,
Кинигэбин, тэтэрээппин
Киртиппэккэ тутуох этим.
Учууталым кэпсэлин
Чуумпураммын истиэҕим,
Эҥин араас дьиктини
Эбии билэһ иһиэҕим.
Оо-дьэ хаһан улаатан
Оскуолаҕа киирэбин,
Саҥа суумка кыбынан
Сарсыарда аайы сүүрэбин?
САХА СУРУЙААЧЧЫЛАРА ОҔОЛОРГО Бүөтүр Тобуруокап
Оҕо-олох чуораана
Дьиэ-кэргэн тапталыгар
Сылаастык угуттанан улаатан,
Оҕо-күлэр буоллаҕына
Ийэ-хараҕа сырдыыр,
Күн күөрэйэ оонньоһон
Күөрэгэй чыычаах ылластаҕына
Оҕо-үөрэн сэгэйдэҕинэ
Ийэ ордук дьоллонор,
Чуопчаарар көмүс куоластаах
Олох сырдык чуораана,
Оҕо-кууһан ылан сыллаатаҕына
Ийэ олус долгуйар!
☀️🙏🏻😊 Сыдьаайа 31.05.21с.
ОҔО КЭРЭ КҮЛҮҮТЭ.
Оҕо, оҕо эрдэххэ
Ойон-тэбэн биэриэххэ,
Күнү кытта сырсыһан
Сардаҥатын иҥэрэн.
Ыллаан -туойан ылыахха
Сэгэлдьийэ үҥкүүлээн,
Дьиэрэҥкэйдээн ылан
Чэмэлийэ оонньуохха.
Оҕо кэрэ күлүүтэ
Үөрдэр ийэ сүрэҕин,
Кини сырдык мичээрэ
Киэргэтиэҕэ дьиэбитин.
Мэник-тэник да буоллун
Сүүрэр-көтөр оҕолор,
Санааларбын көтөҕөн
Сылаас тыыны биэрэллэр.
Оҕолорбун таптыыбын
Сылааспыттан бэрсэбин,
Күннэрим диэн ааттыыбын
Дьоллонобун астынан.
МИЧИЛИИНЭ.
Чуо-бааччы саҥалаах.
Балтараа саастаах кыысчаан
Барыны-бары ыйытарбар
Бииртэн-биири хоруйдаан
Билэрин хардаран эппиэттир
Чуп-чуолкай тыллаах
Чуо-баччы саҥалаах
Чачыгырас күлүүлээх
Чобуо-сытыы бэйэлээх
Үчүгэйин барытын арыйан
Үҥкүүлээн көрдөрөр
Үс хоһоону ааҕар
Үөрэппит ырыатын ыллыыр
Онтун быыһыгар мэлээриҥниир
Омуннуран мэниктээн
Ойуоккалаан мээкэйдэнэн
Охтон түһэр төкүнүйэр
Өгүрүк-төгүрүк көрөн
Өрүтэ тыынар-сыҥсыйар
Өйүн-төйүн булунар
Өлөрбүт атаҕын имэринэр
Елена Хатыы
Бэс ыйын 7күнэ 2018 сыл.
Сунтаар Аллыҥа
КҮНДҮ БАР ДЬОНУМ БУКА БАРЫГЫТЫН ОҔО КӨМҮСКЭЛИН.
КҮНҮНЭН ИТИИ ИСТИҤ ЭҔЭРДЭ.
ОҔО БААР БУОЛАН БИҺИГИ ДЬОЛЛООХПУТ, И
ЙЭ, АҔА, ЭҺЭЭ, ЭБЭЭ
ДЭТЭН КЭЛЛИБИТ,БАРЫГЫТЫГАР
СИТИҺИИНИ, КҮН СИРИГЭР БААР
ДЬОЛУ, ҮӨРҮҮНҮ, ХАҺАН ДА СЭРИИ
БУОЛБАТЫН ! ТУРУГУР ЭЙЭ, ЭЙЭ, ЭЙЭ.!
ХОС ЭБЭЭ.🌹🌹🌹✊✊✊🤝
СИЭННЭРБЭР, ХОС СИЭННЭРБЭР АНЫЫБЫН.
ИЙЭТИНИИН СИЭТИҺЭН
СИБЭККИЛИИ БАРАЛЛАР,
ХОНУУ УСТУН ТЭЛЭЭРЭН
КӨӨЧҮКТЭНЭ КӨППӨХТҮҮР .
ИЙЭ ЧЫЫЧААХ АЛБЫНЫН
ИТЭҔЭЙЭН ҮӨМЭЛИИР .
ЛЫАҔЫ СЫРСАН ТЭЙМЭЭРЭР
ЫРБААҔЫТА ТЭЛЭЭРЭР .
ОҔО, ОҔО КЭРИЭТЭ
ОМУН ТӨЛӨН ОЙУОЛУУР,
ТӨННӨН КЭЛЭН СИЭТИҺЭН
ИЙЭТИНИИН ХААМСЫҺАР .
ЭМИЭ СҮҮРЭН ДАЙБААХТЫЫР
ТЫЫНЫН ЫЛАН ТУРБАХТЫЫР,
КЫЛАП ХАЛАП КӨРБӨХТҮҮР
КӨЛӨҺҮНҮН СОППОХТУУР .
СЫНТАРЫЙБЫТ МУННУНАН
СЫЫҤЫН ӨРӨ СЫҤПАХТЫЫР
ҮӨРҮҮ КЫЫМЫН ЫСПАХТЫЫ
ӨРҮҮ МАННЫК СЫЛДЬЫҤ ДУУ!!!
ИСПИРДИЭН КЫЫҺА МОРУУҺА
ХОС ЭБЭЭ 1 ИЮНЯ 2020 Сыл
ОҔО ЭРДЭХХЭ…
Оҕо,оҕо эрдэххэ
Оонньоомохтоон хаалыахха,
Төлөпүөҥҥэ бүкпэккэ
Таһырдьаны булуохха.
Ойуоккалаан ылыахха,
Ыстаҥалаан барыахха,
Күнү кытта күлсүөххэ,
Лыаҕы кытта сырсыахха,
Сибэккини сэргиэххэ,
Чыычаах ырыатын истиэххэ,
Көй салгынынан тыыныахха,
Үөрэ-көтө оонньуохха.
Дина-Алаас кыыһа. Сунтаар.
Оҕо сааска дьоллоохпут.
Күннүүн тэҥҥэ уһуктар
Мэник — тэник оҕолор,
Силбигинэн суунаммыт
Бытарыһан сырсабыт.
Ача күөххэ сууланан
Буорга — сыыска буккуллан,
Ийэ сирбит сылааһын
Иҥэринэн ылабыт.
Сайын кэлбит үтүөтэ
Сөтүө кэмин үөрүүтэ,
Айылҕалыын алтыһан
Чэгиэн — чэбдик эбиппит.
Үөрэх — билии илдьитэ
Бэлиэр күһүн кэлиэҕэ,
Оскуолабыт аһыллан
Сырдык аартык ыҥырар.
Хаарбыт түһэн тэлээрэн
Оту — маһы үллүктүө,
Хойуу туман сатыылаан
Олус тымныы эргийиэ.
Тоҥтон толлон турбаппыт
Тахсан оонньуу сүүрэбит,
Кырыа кыһын сирилээн
Иэдэспитин кымаахтыыр.
Топ — топ таммах таммалыы
Сааскы халлаан ылааҥы,
Таһырдьаттан арахпат
Күргүөм күннэр үүнэллэр.
Төрүт сиртэн тирэнэн
Улаатыахпыт түргэнник,
Күлэн — үөрэн айманан
Оҕо сааска дьоллоохпут.
Чугас дьоммут таптала
Арыаллаатын өрүүтүн,
Кыра оҕо саастарга
Арчылаатын алгыскыт.
Сыккыс. Күүкэй 2021
Сырса сылдьар чаҕылыктар
Күндү күлүүк күндээриктэр,
Сандаарыйар сандаарыктар
Чаҕылыһар харахтар.
Оччугуйкаан бэйэлээхтэр
Олус элбэх кэпсээннээхтэр,
Сиртэн үүммүт сибэккилии
Сиэдэрэйкээн бэйэлээхтэр.
Күнүн аайы саҥалыы
Таптааҥ олох үөрүүтүн,
Күндү күлүүк күндээриктэр
Сандаарыйар сандаарыктар.
«Умтичаана»