1999 сылтан саҕалаан, бэс ыйын 6 күнүгэр Бүтүн Арассыыйа үрдүнэн Пушкин күнэ уонна нуучча тылын күнэ бэлиэтэнэллэр. Чаҕылхай поэт Александр Сергеевич Пушкин аата нуучча литературнай тылын кытта ыкса ситимнээх, ол курдук, кинини аныгы нуучча литературнай тылын төрүттээччинэн ааҕаллар. Пушкин айымньылара омугуттан, сааһыттан, итэҕэлиттэн тутулуга суох араас көлүөнэҕэ ааҕыллан, аан дойду норуоттарын үгүс тылларыгар тылбаастанан кэллилэр, улуу талааныгар сүгүрүйээччи ахсаана көҕүрээбэт. Кини айымньылара үйэлэри уҥуордааннар, Пушкин мэлдьи биһигини кытта баар.
Улуу поэт Александр Сергеевич төрөөбүтэ 225 сылын көрсө, Сунтаар киин бибилэтиэкэтигэр поэт сүдү талааныгар сүгүрүйээччилэргэ кини өлбөт-сүппэт айымньыларыгар интэриэһи тардар сыаллаах “Өйдүүбүн ол күлүм түгэни…” диэн ааттаах литературнай-музыкальнай түһүлгэ ыытылынна.
Бу үтүө күҥҥэ Пушкин айымньыларыгар сүгүрүйээччилэр түмсэн Улуу поэт хоһооннорун аахтылар, романстары ыллаатылар. Ону таһынан, саха советскай поэттарын уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин народнай суруйааччыта, биир дойдулаахпыт Н. В. Михалева-Сайа Пушкин хоһоонноругар тылбаастарын ыалдьыттар дуоһуйа аахтылар. Мустубут дьон “Сайа тылбааһа хоһоон тылын буолбакка, хоһоон иэйиитин тириэрдэр” диэн санааларын үллэһиннилэр, киэн тутталларын биллэрдилэр. Түһүлгэ арыйыытынан “Ньургуһун” литературнай түмсүү чилиэнэ, СӨ суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Зинаида Федотова-Дьол Кыыма буолла, ол курдук, кини “У лукоморья дуб зеленый…” тылбааһын аахпытын мустубут дьон сэргээн иһиттилэр.
Сунтаардааҕы оҕо искусствотын оскуолатын музыкаҕа уһуйааччыта Юлия Филиппова тыыннаах музыкатын доҕуһуолунан Октябрина Афанасьева, Роман Амонов, Анна Трифонова, Татьяна Жиркова уонна Юлия Филиппова бэйэтэ романстары ыллаан дьоро түһүлгэни ситэрэн-хоторон, киэргэтэн биэрдилэр.
Түмүккэ Сунтаардааҕы оҕо бибилэтиэкэтин библиограба Светлана Иванова дьиэ кэргэнинээн «Сказка о рыбаке и рыбке» остуоруйаны хас биирдии дьоруойун илиитинэн баайбыт куукулаларынан анимационнай ойуулук оҥорбуттарын көрдөрөн, көрөөччүлэр биһирэбиллэрин ылыан ылла.
Иһитиннэриибин Сайа тылбааһынан түмүктүүбүн:
“Мэҥэ тыл күүһүнэн мэҥэ таас туруордум,
Бар дьонум сүрэҕэр өлбөппүн түстэнним,
Көҥүлбүн тургуппут мин моонньоох баспынан
Күн судаар мэҥэтин куоһара үрдээтим…”
Суруйда ааҕааччыны кытта үлэлиир
салаа кылаабынай бибилэтиэкэрэ
Мария Алексеева
