Саха сирин бастакы Президена М.Е. Николаев 1996 сыл олунньу 9 күнүнээҕи 1294 №-дээх «Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүн биллэрии туһунан» Ыйааҕыгар олоҕуран, С. А. Новгородов төрөөбүт күнэ — олунньу 13 күнэ — Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүнэн биллэриллибитэ.
Аллыҥаҕа
Эппэр ийэм үүтүн кытта
Иҥмит эбит быһыыта
Кустук өҥнөөх, кымыс сыттаах
Сахам мандаар саҥата
Арассыыйаҕа Дьиэ кэргэн сыла, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр оҕо-аймах, Сунтаар улууһугар Аҕам саастаах дьоҥҥо ытыктабыл сылыгар олоҕуран, Ийэ тыл күнүгэр аналлаах түөлбэлэр икки ардыларыгар Аллыҥа нэһилиэгэр «Тыл тыына норуокка, норуот кэскилэ ыччакка» күрэх буолан ааста. Күрэх сыала-соруга: төрөөбүт тылынан ыраастык саҥара үөрэнии, толкуйдуур, айар дьоҕурдары, булугас өйү сайыннарыы, уус-уран ааҕыыны көҕүлээһин, дьиэ кэргэҥҥэ тапталы, аҕам саатаахтарга ытыктабылы иҥэрии, төрөөбүт тылы ытыктыырга, таптыырга, харыстыырга иитиигэ дьулуһуу, хамаанданан үлэ буолар. Нэһилиэкпитигэр баар үс түөлбэ тыҥааһыннаах киирсии кэннэ Арҕаа түөлбэ бастакы, Орто түөлбэ- иккис, Илин түөлбэ- үһүс миэстэ буоллулар.
Олунньу ый 14 күнэ-Аан дойду үрдүнэн биллэриллибит «Кинигэтэ бэлэхтээ» аахсыйаҕа кыттыһан олунньу ый 5 күнүттэн 29 күнүгэр диэри «Кинигэтэ бэлэхтэ уунуҥ” — диэн нэһилиэк олохтоохторугар аахсыйа биллэриллэн, актыыбынай кыттыыны ыла сылдьаллар. Кинигэлэри Аллыҥатааҕы олохтоох бибилэтиэкэҕэ тута олоробут. Бэлэх киирбит кинигэлэр, аҕам саастаах дьоммутугар, «Үрүйэчээн» уһуйааҥҥа бэлэх буолуо.
Олунньу ый 16-17 күннэригэр Төрөөбүт төрүт тыл күнүгэр аналлаах уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр “Сахалыы дьыктаан” ыытыллыбыта үбүлүөйдээх 10 сылын көрсө «САХАЛЫЫ ДЬЫКТААН» суруйуута буолан ааста. Биһиги нэһилиэктэн барыта 37 киһи кыттыыны ылла, 2 сиргэ ыытылынна. Дьыктааны аахта Уарова Л.П. Аахсыйаҕа кыттыыны ылбыт дьоммутугар махтал бастыҥа буоллун.
Нюргуяна Саввинова
Бордоҥҥо
Олунньу 17 күнүгэр Саха сирин үрдүнэн төрөөбүт тыл, сурук-бичик декадатын чэрчитинэн ыытыллыбыт “Сахалыы дьыктаан” аахсыйаҕа кытынныбыт. 2014 сылтан үгэскэ кубулуйбут Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай бибилэтиэкэтэ тэрийэн ыытар сахалыы дьыктаан аахсыйа номнуо 10 сылын бэлиэтиир. Дьыктаан Бордоҥ орто оскуолатыгар, Хатҥчаан оҕо уһуйааныгар уонна Айыллаан кулуупка ыытылынна. Быйылгы дьыктаан тиэкиһэ Саха норуодунай суруйааччыта Николай Лугинов “Чыркымай” диэн оҕолорго кэпсээниттэн быһа тардыыттан сурулунна уонна В.Федоров «Чыычаахсыт” кэпсээнтэн.
НэҺилиэккэ Ийэ тыл, сурук-бичик күнүгэр анаан төрөөбүт тыл сүмэтин, кэрэтин иҥэринэр, ийэ тылынан киэн туттар, өрө тутар сыаллаах Сунтаар суруйааччыларын кынаттаах этиилэрин киэҥ араҥаҕа ааҕан иҺитиннэрдилэр.
Виктория Лукина
Бүлүүчээҥҥэ
Төрөөбүт төрүт тыл уонна сурук-бичик күнүн, «Чуораанчык» оҕо уһуйаанын улахан бөлөҕүн иитиллээччилэрэ, үрдүк таһымҥа бэлиэтээтилэр. Ол курдук, саха алпаабытын төрүттээбит бастакы тыл үөрэхтээҕэ, учуонай Семен Андреевич Новгородов олоҕун, чинчийбит үлэтин туһунан билистилэр, бастакы алпаабыты, кинигэлэри көрдүлэр.
Оҕолор бэйэлэрэ норуот айымньытын — чабырҕаҕы аахтылар. Саамай сэргэҕэ диэн норуодунай үнүстүрүмүөҥҥэ оонньоотулар, ырыа ыллаатылар. Бу, иитээччилэр- Ирина Егоровна, Наталья Иннокентьевна, Наталья Валерьевна, оҕолору сахалыы тыынынан үөрэтэллэрин туоһута буолар. Бүтэһигэр сахалыы оонньууларга күрэхтэстилэр. Кыайыылаахтар — Коркина Эвелина, Черкашин Дьулус, Потапова Ванесса бириис тутан үөрдүлэр.
Сунтаардааҕы бибилэтиэкэ ситимин көҕүлээһининэн, Ийэ тыл күнүгэр аналлаах, «Эриэккэс буочар» каллиграфическай буочарга аһаҕас күрэс ыытыллыбыта, онно биһигиттэн биэс киһи кыттыыны ылбытыттан Екатерина Дохунаева 1 миэстэ буолла.
Манна, ССРС Суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, энтузиаст — эколог Соколов Эдуард Дмитриевич — Тулусхан төрөөбүтэ 80 сылынан «Дьол» айымньытыттан быһа тардан суруйууга, аҕыс нэһилиэктэн 45 үлэ киирбит. Онон Екатерина Егоровнаны эҕэрдэлиибит уонна кыттыбыт бары дьоммутугар махтанабыт!
Арассыыйаҕа Дьиэ кэргэн сылын чэрчитинэн уонна С.А.Зверев — Кыыл Уола төрөөбүтэ 125 сылын көрсө И.И. Макарова — Толоон Туорааҕа «»Таас Буурай бухатыыр» олоҥхотун дьиэ кэргэнинэн ааҕабыт» улуустааҕы күрэс маҥнайгы түһүмэҕэ нэһилиэкпитигэр ыытылынна. Түмүгэр, Федоровтар «Күргүөмүнэн олоҥхону ааҕааччы дьиэ кэргэн», Зедгенидзевтар «Көмүс куоластаах олоҥхону ааҕааччы дьиэ кэргэн», Максимовтар «Тэтимнээх олоҥхону ааҕааччы дьиэ кэргэн», Контогоровтар «Сэһэннээх олоҥхону ааҕааччы дьиэ кэргэн» анал ааттары ыллылар.
Саха тыла уонна сурук-бичик күнүгэр тэрээһин буолла. «Төрөөбүт төрүт тылым — мин тохтор тойугум » биктэриинэҕэ кыайыылаах Нюргустана Татаканова буолла. Сахалыы «Биэс ойбон» оонньууга Эльвира Федорова, «Ким түргэн?» күрэскэ Марианна Андреева кыайыы өрөгөйүн биллилэр. Манна оһуохайдаан ойдубут, алаадьылаах кымыс истибит.
Төрөөбүт тыл, сурук-бичик күнүгэр «Чуораанчык» оҕо уһуйаанын орто бөлөҕүн иитиллэччилэрин ортолоругар хоһоон күрэһэ буолан ааста. Кырачаан дьоммут олус долгуйан, иэйэн туран аахтылар. Күрэс тумугунэн иккис кыра бөлөххө: 1м- Егоров Арылхан, 2м- Зедгенидзев Айхал, 3м — Герасимова Элина, орто бөлөххө: 1м — Спиридонова Мичийэ, 2м — Герасимова Аэлита, 3м — Глухарева Айлина буолан Добун суругунан, минньигэс бирииһинэн наҕараадаланнылар. Бары да, саҥа үчүгэйдик саҥаран эрэр оҕолор кытары, олус чобуотук аахтылар. Бэлэмнээбит төрөппүттэригэр, иитээччилэригэр Октябрина Андреевнаҕа, Сардана Серафимовнаҕа махтал буолуохтун!
Өс хоһооно — киһини кэрэҕэ сирдиир, сырдыкка угуйар норуот өркөн өйө, улуу муудараһа.
Төрөөбүт тыл, сурук-бичик нэдиэлэтин чэрчитинэн, В.Г.Акимов аатынан лиссиэй-интэринээт үөрэнээччилэригэр, өс хоһоонунан инсценировка көрдөрүүтүгэр кылааһынан күрэс ыытылынна.
Оҕолор өс хоһоонун остуоруйаҕа, күннээҕи туттар тылга сценка айан көрдөрөннөр, суолтатын ордук өйдөөтүлэр, астыннылар.
Түмүгэр 1м — 7 кылаас, 2м — 5 кылаас, 3м — 6 кылаас буоллулар.
Быйылгы Өрөспүүбүлүкэтээҕи 10-с төгүлүн ыытыллар «Сахалыы дьыктаан» аахсыйаҕа «Чуораанчык» оҕо уһуйаанын иитээччилэрэ кыттыыны ыллылар. В.Федоров «Чыычаахсыт» кэпсээнин суруйдулар.
«Бастыҥтан бастыҥ суруксут» ааты эрэллээхтик Сардана Васильева ылла, «Бастыҥ суруксут» буолла Октябрина Павлова, оттон «Үчүгэй суруксут» аакка тигистэ Полина Контогорова. Оҕону иитээччилэр буолан, бары да, сахалыы туйгуннук суруйалларын бэлиэтээтим.
Кыттыбыттарын иһин барҕа махтал, кырачаан оҕолорбутун сахалыы иитэн-үөрэтэн таһаараргытыгар ситиһиилэри баҕарабын!
Евдокия Гуляева
Куокунуга
Куокуну олохтоох бибилэтиэкэтэ олунньу 9 күнүгэр Куокуну орто оскуолатын орто сүһүөх үөрэнээччилэригэр Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүгэр аналлаах төрөөбүт төрүт тылбыт баайын, норуот тылынан уус-уран айымньытын билиини сөргүтэн “Олунньу 13 күнэ – төрөөбүт тыл күнэ” квиз-оонньуу тэрийэн ыытта. Оҕолор 3 хамаандаҕа арахсан 10 түһүмэхтээх толкуйдатар, өйү-санааны сайыннарар, толкуйу эрчийэр араас таһымнаах сорудахтары толордулар. Хас биирдии түһүмэхтэр сорудахтара араас боппуруоска хоруйдааһын, тургутуктары таайыы, араас бэлиэнэн тыллары ааҕыы, булуу көрдөөһүн буолла.
Оонньуу сүрүн сыала: Төрөөбүт төрүт тылбытын сөргүтүү; төрүт култуураҕа уонна норуот историятыгар билиини тургутан көрүү, айар дьоҕуру сайыннарыы, уруокка ылбыт билиини сатаан туһанар сатабылы иҥэрии; булугас өйү, сатабылы сайыннарыы; үтүө сиэргэ-майгыга иитии- үөрэтии.
Оонньуу түмүгүнэн:
«Аймахтар» хамаанда барыта 35 баал ылан кыайыылаах үрдүк аатын ыллылар.
«Оҕолор» уолаттар хамаандалара 30 баал ылан бочуоттаах иккис миэстэни ыллылар.
«Ч.Н.» хамаанда 26 баал ылан үһүс миэстэҕэ тигистилэр.
Ссылка:
Олунньу 13 күнүгэр Куокуну орто оскуолатыгар Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнэ буолан ааста. Үгэс быһыытынан тэрээһин тоҕус мэҥэ хамсаныыттан саҕаланна. “Үүнэ-сайда тур – Төрөөбүт төрүт тылым!” дьиэ кэргэн сылыгар аналлаах дьиэ кэрэгнинэн хоһоон ааҕыытыгар уонна хаһыат оҥоруутугар күрэхтэр ыытылыннылар.
Ол курдук, хоһоон ааҕыытыгар:
1 миэстэ –Генерова Жанна Маратовна, Бобухова Юна, 3 кылаас үөрэнээччитэ;
2 миэстэ – Иванова Руслана Рудольфовна, Бабкин Марк, 2 кылаас үөрэнээччитэ;
3 миэстэ – Генерова Лариса Семеновна, Генерова Чөмчүүнэ, 5 кылаас үөрэнээччитэ.
Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүгэр аналлаах хаһыат оҥоруутугар кыайыылааҕынан буоллулар:
Алын сүһүөх оҕолоругар Винокуров Афоня, 1 кылаас үөрэнээччитэ;
Орто сүһүөххэ – Иванова Лиана, 5 кылаас үөрэнээччитэ;
Улахан кылаастарга – Михалев Петя,11 кылаас үөрэнээччитэ.
Нэдиэлэни быһа оҕолорго төрөөбүт тылга аналлаах араас оонньуулар, викториналар ыытылыннылар.
Викторина түмүгүнэн бастыҕнар:
Тихонова Илона, 2 кылаас үөрэнээччитэ;
Афанасьева Июлия, 2 кылаас үөрэнээччитэ;
Константинова Уйгууна, 2 кылаас үөрэнээччитэ.
Ссылка:
https://kuokunulib.jimdofree.com/2024/02/13/үүнэ-сайда-тур-төрөөбүт-төрүт-тылым/?preview_sid=249598
Олунньу ый 16 күнүгэр, 2014 сылтан үгэскэ кубулуйбут өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн Хотугулуу-Илиҥҥи бэдэрээлинэй үнүбүрсүтүөт уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай бибилэтиэкэтэ тэрийэн ыытар сахалыы дьыктааны суруйуу аахсыйа Куокуну олохтоох бибилэтиэкэтигэр буолан ааста.
Быйылгы дьыктаан Саха норуодунай суруйааччыта, биллиилээх прозаик, педагогическай наука кандидата Василий Семёнович Яковлев — Далан айымньытыттан быһа тардыы тиэкиһинэн сурулунна.
Сахалыы дьыктаан түмүгүнэн бастыҥ ааттар:
«Үчүгэй суруксут» — Чочанов Сергей Спиридонович;
“Бастыҥ суруксут” – Генерова Ангелина Степановна, Егорова Наталья Анатольевна;
“Бастыҥтан бастыҥ суруксут” аатын ылла –Петрова Наталия Николаевна.
Ссылка:https://kuokunulib.jimdofree.com/2024/02/16/сахалыы-дьыктаан-2024/?preview_sid=811239
Жанна Генерова
Кириэстээххэ
Олоҥхо ааҕыыта. СӨ Олоҥхо Ассоциациятын Сунтаардааҕы салаата, Сунтаар улууһун үөрэҕириитин салалтата, Сунтаар улууһун култууратын уонна айылгытын салалтата, Сунтаардааҕы кииннэммит бибилэтиэкэ ситимэ, С. А. Сибиэрэп — Кыыл Уолун аатынан улуустааҕы норуот айымньытын киинэ тэрийэн ыытар Сунтаар улууһугар төрөөбүт төрүт тыл сылын чэрчитинэн, С.А.Сибиэрэп — Кыыл Уола төрөөбүтэ 125 сылын көрсө ыытыллар И.И. Макарова — Толоон Туорааҕа “Таас Буурай бухатыыр” олоҥхону дьиэ кэргэнинэн ааҕабыт» улуустааҕы уус — уран ааҕыы көрүү — күрэһин кыттыылаахтара биһиги нэһилиэкпититтэн Иванов Анатолий Прокопьевич уонна Максимов Александр Егорович дьиэ кэргэттэрэ. Түөрт буолан аахтылар. Тэрийээччилэр махтал суруктарын туттулар. https://t.me/krestlibra/4949
Төрөөбүт тыл, сурук — бичик күнүгэр аналлаах оскуолаҕа тэриллибит үөрүүлээх линейканы ыытыы. https://t.me/krestlibra/4966?single
Оҕо төрөөбүт төрүт тылын, литературатын, норуотун култууратын, сиэрин — туомун, үгэстэрин төһө билэрин тургутан көрөр, оонньуу таарыйа билиини хаҥатарын ситиһэр, толкуйа, анаарыыта сайдарыгар олук уурар сыаллаах – соруктаах “Тыл дьиктилээх хонуута” оонньуу – күрэх Төрөөбүт тыл, сурук- бичик күнүгэр ыытылынна. Манна барыта тоҕус үөрэнээччи, тоҕус үлэһит кыттыыны ылла. «Тыл дьиктилээх хонуутун» Кылаан кыайыылааҕынан буоллулар Аня Павлова, Жанна Макаринская. Оонньуу сүрүн бирииһин, Добун сурук туттулар. Оонньууга элбэх балл Эрчим Осипов, Евгений Борисович, Василиса Никифорова, Мария Афанасьевна ыланнар сэмэй бэлэхтэринэн бэлиэтэннилэр. Бары кыттааччылар Туоһу суруктарынан, спонсордар бириистэринэн наҕараадаланнылар. Умтичаанаҕа, Илгийэҕэ, саха тылын литературатын учууталларыгар, бибилэтиэкэрдэргэ, оскуола иитэр үлэҕэ салаатыгар, бириис туруорбут кылаас салайааччыларыгар тэрийээччилэр ааттарыттан махтанабыт. https://t.me/krestlibra/4972?single
Кинигэ — саамай күндү бэлэх. Олунньу 14 күнэ — Дойду үрдүнэн кинигэ бэлэхтиир күн. Бу күҥҥэ анаан нэһилиэкпитигэр ыытыллыбыт акцияҕа кыттыыны ылбыт дьоммутугар ис сүрэхтэн махтанабыт. Сүрүннээн кинигэлэри нэһилиэк уонна оскуола бибилэтиэкэлэригэр, оҕо уһуйааныгар бэлэхтээтилэр. Махтанабыт Виктор Павлович Федоровка, Андриан Егорович Максимовка, Лидия Николаевна Даниловаҕа, Марианна Серкановна Васильеваҕа, Айталина Николаевна Тотоноваҕа, Валентина Андреевна Москвитинаҕа, Вера Васильевна Поповаҕа, «Сайдыына» түмсүүгэ (Попова Л.В.), врачебнай амбулатория (Далбараева А.М.), СХПК (Никифорова Е.П.), метеостанция (Ушатов И.И.) «Солнышко» уһуйаан (Максимова Л.В.), олохтоох дьаһалта (Григорьев А.Н.) кэлэктииптэригэр, 1 кылаас үөрэнээччилэригэр (Иванова М.Б), 3 кылаас үөрэнээччилэригэр (Макарова С.П.) Бары туоһу сурук туттулар. https://t.me/krestlibra/5007?single
Төрөөбүт тылга, сурукка — бичиккэ аналлаах нэдиэлэ чэрчитинэн сахалыы таба суруйуу үөрүйэҕин олохсутар, иҥэрэр сыаллаах «Сахалыы дьыктаан» аахсыйаҕа нэһилиэнньэҕэ икки былаһааккаҕа кыттан ким баҕалаах суруйда. Быйыл «Сахалыы дьыктаан» ыытыллыбыта 10 сыла буолар. Сылтан сыл суруйар дьоммут эбиллэн иһэриттэн үөрэбит.Бары кыттааччыларга туоhу суруктар, тэрийээччилэргэ Махтал суруктар, кыайыылаахтарга бэрэбиэркэ кэннэ Добун суруктар туттарыллаллар.
Төрөөбүт сахабыт тылынан төһө сөпкө суруйарбытын бэрэбиэркэлэнэ барыта 41 кыттааччы суруйда, 5 тэрийээччи үлэлээтэ.Бүгүн маҥнайгы былаһаакка кыайыылахтарын биллэрэбит. Култуура киинигэр барыта 11 киһи суруйда. Саамай саастаах суруйааччы — Трифонова Полина Николаевна. Кыаайыылаахтар: «Бастыҥтан бастыҥ суруксут» — Платонова Августина Денисовна, «Бастыҥ суруксут» — Петрова Венера Николаевна — Венера , “Үчүгэй суруксут» — Корякин Алексей Васильевич . Дьыктаан күнүгэр анаан Августина Денисовна Платонова элбэҕи кэпсиир араас дьикти уруучука коллекциятын быыстапката турда. https://t.me/krestlibra/5022?single
Оскуола былаһаакката сылын аайы элбэх кыттааччыны мунньар. Быйылгы дьыктаан Далан «Дьикти саас» арамааныттан сурулунна. Тиэкиһи төрүт тыл уонна саха тылын, литературатын учуутала Мария Николаевна Федорова аахта. Кыайыылаахтар: «Бастыҥтан бастыҥ суруксут» — Анна Павлова, «Бастыҥ суруксут» — Арианна Иванова, Настя Мартынова, Алексей Мохотчунов, «Үчүгэй суруксут» — Карина Григорьева https://t.me/krestlibra/5031?single
Дархан Филиппов — төрөөбүт тыл уонна сурук бичик күнүгэр аналлаах “Таптыыр сахам тылынан…” өрөспүүбүлүкэтээҕи дьыктаан суруйуутугар II Үрдэл кыайыылааҕа. Учуутала Саргылана Григорьева. Ону таһынан, бары кыттыбыт оҕолорго махтанабыт, үөрэххитигэр ситиһиилэри баҕарабыт. Тус махталы библиотекарьдар учууталларга Саргылана Валентиновнаҕа, Сардаана Петровнаҕа, Саргылана Алексеевнаҕа, Мария Николаевнаҕа, Мария Борисовнаҕа тиэрдэбит. Кинилэргэ Саха НБ Махтал суруктара тиийэллэр. Барыта 38 оҕо кытынна. https://t.me/krestlibra/5033?single
“Тыл — норуот сайдыытын кэрэһитэ” кинигэ, хаартыска улахан быыстапката Төрүт тыл сылын түмүктүүр бэлиэ тэрээһиҥҥэ турда, ырытылынна. https://t.me/krestlibra/4966?single
https://t.me/krestlibra/4947?single
Людмила Данилова
Күндэйэҕэ
Саха тыла муора курдук баай.
Саха омук тыла үрүйэ уутун курдук сэргэх,
сир симэҕин курдук сиэдэрэй.
Амма Аччыгыйа
Үгэс буолбутан «Төрөөбүт төрүт тыл уонна сурук-бичик» күнүн чэрчитинэн уһуйаантан саҕалаан оскуола үөрэнээччилэригэр аналлаах кылаас чаастара, сурук-бичик сайдыытын туһунан кылгас иһитиннэриилэр, сахабыт тылын тула кэпсэтии, оонньуулар ыытыллаллар. «Күнчээн» уһуйаан иитиллээччилэригэр «Ийэ тыл күнэ» бырааһынньык тэриллибитэ. Сахалыы сайбаччы таҥнан саха тылын сөпкө саҥарарга, билэргэ аналлаах тэттик оонньуулар уонна оҕо саас, дьи кэргэн туһунан уус-уран ааҕыы күрэһэ ыытыллыбыта.
Маҥнайгы кылаас үөрэнээччилэрэ Күндэйэ олохтоох бибилэтиэкэтигэр экскурсиялаан, кинигэ эгэлгэтин кытары билистилэр. Саха тылын устуоруйатын көрдөрөр кинигэ быыстапкатын сэргии көрдүлэр.
«Саргылаах сахам тылынан марафона»
Күндэйэ олохтоох бибилэтиэкэтэ уонна Күндэйэ нэһилиэгин дьаһалтатын ыччаты кытары үлэлиир салаата төрүт тыл нэдиэлэтигэр анаан сылын ахсын 5 күннээх күрэс-оонньуу ыытар. Быйылгы күрэспит Дьиэ кэргэн, Оҕо саас сылларыгар анаан ыытылынна. Онньууга Күндэйэ, Хадан, Туойдаах эдэр ыаллара кыттыыны ыллылар.
Марафон ис тутулун билиһиннэрэр буоллахха, кыттар дьиэ кэргэн 5 күн устата сорудахтары толорор. Сорудахтар онлайн бэриллэллэр. Ким маҥнайгынан күннээҕи сорудаҕы толорбутунан түмүк тахсар, 4-с, 5-с күн сорудахтарын толоруутун анал дьүүллүүр сүбэ быһаарар.
1 күн: «Төрүт тыл сүмэтэ»
Кыттааччылар Күндэйэтээҕи бибилэтиэкэ сайтыгар киирэн сорудахтары толорон эппиэттэргэ саһа сылдьар тыллары көрдөөтүлэр. Ону таһынан саха тылын ордук кэрэ, сытыы оҥорор сомоҕо домохтору быһаарыыларын кытта холботолоон, биир сомоҕо домоҕу талан уруһуйдаатылар.
2 күн: «Саха суруйааччыларын төһө билэҕин?»
Күндэйэтээҕи бибилэтиэкэ сайтыгар киирэн сорудахтары толорон саха суруйааччыларын псевдонимнарын, айымньыларын төһө билэллэрин тургутунан көрдүлэр.
3 күн: «Өбүгэбит олоҕо дьаһаҕа»
Бу түһүмэххэ сахалар урут уруккуттан илдьэ кэлбит тылларын, үгэстэрин тула ыйытыктарга хоруйдаатылар уонна кыттааччылар «Дьиэ кэргэн Чороонун» оһуордаан-мандардаан уруһуйдаан көрдөрдүлэр
4 күн: «Дьиэтээҕи бибилэтиэкэбит»
Бу күн күндү кыттааччыларбыт дьиэтээҕи бибилэтиэкэлэрин кэпсээн-ипсээн билиһиннэрдилэр.
5 күн: «Аах. Сэргээ. Сэҥээр»
Күрэспит бүтэһик күнүгэр биир сахалыы кинигэҕэ, айымньыга БУКТРЕЙЛЕР , ол эбэтэр УГУЙУК оҥорон холоннулар.
Биэс күннээх күрэс-марафон түмүгүнэн «Кылаан кыайыылаах» ааты Хадантан Никитиннэр дьиэ кэргэттэрэ ыллылар. «Сатабыллаах дьиэ кэргэн» ааты Күндэйэттэн Ивановтар, «Билии биһигэ дьиэ кэргэн» ааты Күндэйэттэн Андреевтар, «Сахалыы куттаах дьиэ кэргэн» ааты Туойдаахтан Ераскумовтар ыллылар. Кыттааччыларбытыгар тэрийээччилэр ааттарыттан ыҥырыыбытын ылынан кыттыбыккытыгар махтанабыт.
Марафон күрэс сорудахтарын толорон бэйэҕитин тургутунан көрүөххүтүн сөп:
2 күн: «Саха суруйааччыларын төһө билэҕин?»
3 күн: «Өбүгэбит олоҕо дьаһаҕа»
Софрон Данилов «Хас биирдии кинигэ — кылаат, өй-санаа, билии чувство кылаата» диэн этэн турар. Ол курдук Күндэйэ нэһилиэгэ сылын ахсын ыытыллар «Кинигэтэ бэлэхтээ» аахсыйаҕа көхтөөхтүк кыттар.
Быйылгы сылга араас оҕо ааҕар кинигэтэ, ону таһынан сахалыы улахан дьон ааҕарыгар аналлаах уус уран айымньылаах, краеведческай хабааннаах кинигэлэри бэлэхтээтилэр. Бу киирбит кинигэлри наардаан анал байыаннай хамсааһыҥҥа сылдьар биир дойдулаахтарбыт дьиэ кэргэттэригэр, уһуйааҥҥа, оҕолорго бэлэх уунуохпут. Номнуо төрөөбүт төрүт тыл, сурук-бичик күнүгэр Күндэйэтээҕи «Күнчээн » оҕо уһуйаан оҕолоругар аахсыйаҕа кыттааччылар уонна тус бэйэм ааппыттан араас дьэрэкээн кинигэлэри бэлэх ууммуппут.
Төрөөбүт тылбытын, төрүт үгэспитин өрө тутан кэлэр кэнчээри ыччаппыт кэскилин кэҥэтэ туруоҕун.
Мария Андреева
Маар-Күөлгэ
Ийэ тыл, сурук-бичик күнүгэр анаан квест-оонньуу буолан ааста. 16 кыттааччы кэлэн хоһоон ааҕан, тылдьыкка тыл көрдөөн, оонньоон, элбэҕи билэн, дуоһуйа сынньанан бардылар.
Ооонньууга үстүү буолан хамаанданан арахсан оонньоотулар. Уопсайа 4 хамаанда кытынна: «Кустук», «Дьулуур», «Саһарҕа» уонна «Дьиэрэйдэр». Биэс түһүмэхтээх, хас биирдии түһүмэх сорудахтаах. Бастакы түһүмэх — бастыҥ буочар аат туһугар киирсиии. Иккис түһүмэх — мүнүүтэҕэ биир додйлаахпыт, Эдуард Соколов -Тулусхан “Хампа” кинигэтиттэн ааҕыы. Үһүс түһүмэх — тылдыттан тылы суолтатынан бириэмэҕэ көрдөөһүн. Төрдүс түһүмэх — нэһилиэк олохтоохторун ыйытыктарыгар эппиэтээһин. Бэһис түһүмэх — хоһоону доргуччу ааҕыы. Кыттааччылар биир дойдулаахтарбыт Саргылаана Спиридонова, Мотрена Алексеева, Еремеев Василий, Наталья Михалева хоһоонноруттан талан аахтылар.
Кыайыылааҕынан таҕыста “Кустук” хамаанда. Хас биирдии кыттааччыга кыра бэлэх уонна туоһу сурук туттарылынна.
https://vk.com/wall785427342_9
Төрөөбүт төрүт тыл күнүгэр аналлаах өрөспүүбүлүкэтээҕи «Сахалыы дьыктаан» сурулунна. Быйыл аахсыйа үбүлүөйдээх X-c төгүлүн өрөспүүбүлүкэҕэ тэриллэр. Аахсыйа сыала-соруга саха тылын суолтатын үрдэтии, төрөөбүт тылынан сөпкө саҥарар-суруйар таһымы үрдэтии, сатабылын иҥэрии буолар. Манна биэнсийэлээхтэр, үөрэх, култуура эйгэтиттэн барыта 12 киһи кытынна. Быйылгы дьыктаан В.С.Яковлев — Далан «Дьикти саас» айымньытынан, олунньу 16 күнүгэр Маар-Күөл сельскай бибилэтиэкэтигэр сахалыы дьыктаан ыытылынна. Ол курдук, дьыктаан түмүгүнэн:
— “Бастыҥтан бастыҥ суруксут” аатын ылла Иванова Екатерина Гаврильевна;
— “Бастыҥ суруксут аатын” ылла Саввинова Вера Дмитриевна,
— “Үчүгэй суруксут” аатын Рожина Валентина Николаевна. Кыайыылаахтарга добун сурук, хас биирдии кыттааччыга туоһу сурук туттарылынна.
https://vk.com/wall785427342_8
Маргарита Герасимова
Тойбохойго
Олунньу ый 12 күнүттэн олунньу ый 17 күнүгэр диэри Тойбохой нэһилиэгэр «Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик» күнүгэр аналлаах нэдиэлэ ыытылынна.
Нэдиэлэ саҕаланыыта ааҕааччыларбытыгар «Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнэ» кинигэ быыстапката сырдатылынна, мүнүүтэҕэ ааҕыы күрэҕэ уонна МасОонньуу остуол күрэҕэр биирдиилэн күрэхтэһии ыытылынна. Кыттыбыт дьоҥҥо туоһу, кыайыылаахтарга добун суруктар туттарылыннылар. 12-15.03, охват – 31 (В).
Сылын аайы ыытыллар «Сахалыы дьыктаан» аахсыйаҕа көхтөөх кыттыыны ыллыбыт. Олохтоох библиотекаҕа уонна Г.Е. Бессонов аатынан орто оскуолаҕа, икки былаһаакканан ыытылынна. Уопсайа 23 улахан киһи уонна оҕолорго 7, 8, 9, 10 кылаас үөрэнээччилэрэ дьыктааны суруйдулар. Дьыктааны ыыттылар саха тылын уонна литературатын учууталлара Татьяна Григорьевна Михайлова, Екатерина Владимировна Васильева, оскуола бибилэтиэкэрэ Саргылана Егоровна Винокурова. Хас биирдии кыттааччыга туоһу сурук туттарылынна уонна дьыктааны суруйуу түмүгүнэн улахан дьоҥҥо: «Бастыҥтан бастыҥ суруксут» — Валентина Васильевна Евсеева, «Бастыҥ суруксут» — Сардана Сергеевна Ершова, «Үчүгэй суруксут» — Анна Ивановна Михайлова, оҕолорго «Бастыҥтан бастыҥ суруксут» – Тихонова Таня 9 “а”, «Бастыҥ суруксут» — Иванова Камелия 7”а”, «Үчүгэй суруксут» — Жирков Саша 7 “а” Добун суруктар туттарылыннылар. Охват – 106: В – 23, Ю – 45, Д — 38
Ону таһынан, «Күбэйэ» түмсүү кыттыылаахтарыгар «Тыл сүмэтэ» сэттэ түһүмэхтээх билэр-көрөр оонньуу ыытылынна. Бу күрэххэ өс хоһоонун ситэрэн, сахалыы тыллары, ол быыһыгар сахалыы ырыалары таайсан, биир тылтан ким төһө элбэх тылы таһаарарыгар, тэттик кэпсээн, эҕэрдэ да суруйарга холоннулар. Бэрт тыҥааһыннаах киирсии кэннэ муҥутуур кыайыылааҕынан Любовь Петровна Максимова, II миэстэ – Наталья Дмитриевна Иванова, III миэстэ – Любовь Аркадьевна Слепцова буоллулар. Охват – 14.
“Киһи буолан килбэй, саха буолан сандаар!” диэн тылларынан түмүктээн, саха буоларбытынан киэн туттуоҕуҥ, тылбытын өрө тутуоҕуҥ диэн алгыспытын аныыбыт!
Елена Егорова, Татьяна Митрофанова
Түбэй-Дьаархаҥҥа
Мин һахабын- аймах билэ дьоммунан!
Мин һахабын-төрөөбүт Ийэ дойдубунан!
Мин һахабын-һаха дэнэр омук баарынан,
Кини тылынан-өһүнэн!
Арассыыйаҕа Дьиэ кэргэн сыла.Саха өрөспүүблүкэтигэр оҕо-аймах.Сунтаар улууһугар Аҕам саастаах дьоҥҥо ытыктабыл сылыгар олоҕуран, Ийэ тыл күнүгэр аналлаах тэрээһиннэр буоллулар.
Олунньу ый үһүс күнүгэр “Сиэйэ оскуолатыттан- Ийэ дойду, сокуон көмүскэлигэр” диэн кинигэни таһааттарбыт СӨ үөрэҕириитин туйгуна, СӨ “норуотун айымньытын сайыннарыыга үтүөлэрин иһин”,Сунтаар улууһун “Сиэйэ нэһилиэгин сайдыытыгар үтүөлэрин иһин бэлиэлэр хаһаайыннара. Сиэйэ нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Октябрина Прокопьевна кэлэн ыалдьыттаан,ахтыы биэрбит дьонугар кинигэ бэлэхтээн,онус кылаас үөрэнээччилэригэр байыаннай үөрэх кистэлэҥнэрин билиһиннэрэн сэргэх тэрээһин буолан ааста.
Ийэ тыл күнүгэр.“Ийэ тылым- мин төрүт тылым” Сахалыы ырыа-тойук,дорҕоонноохтук ааҕыы дьиэ кэргэнинэн.
Олунньу уон түөрт күнүгэр “Икки сүрэх иэйиитэ” 40 сылтан үөһэ бииргэ олорбут ыалы нэһилиэнньэҕэ билиһиннэрии. Презентация нөҥүө.
Олунньу 14 күнүгэр “Сэргэ” уһуйаан оҕолоругар кинигэ бэлэхтээтибит.
Олунньу 15 күнүгэр нэһилиэкпит ытык кырдьаҕаһыгар 94 саастаах Наталья Николаевна5а анаан бэлэхтээх,сэһэн- сэппэн кэһиилээх тиийэн ыалдьыттаатыбыт. Бииргэ төрөөбүт быраатын туһунан ахтыы ылан кэллим.
Бу кун 3 чаастан 10 кылаас уерэнээччилэригэр уруок ыыттым. “Тылы,тылдьыты ситимнээн туһаныы” тыл оонньуутун уруога. Сахалыы элбэх тылы билэн тарҕастыбыт.
Олунньу 16 кунугэр “Сахалыы дьыктаан” акциятыгар “Сэргэ” уһуйаан иитээччилэрэ кытыннылар.
Олунньу17 кунугэр “Сахалыы дьыктаан” акциятыгар оскуола,культура,олохтоох дьон кыттыыны ыллылар. В.Федоров “Чыычаахсыт” диэн тиэксин суруйдубут.Барыта 27 киһи кыттыыны ылла.
Олунньу 19 кунугэр Нэдиэлэни тумуктээһин.Туоһу сурук, Добун суруктары туттарыы,хаартыскаҕа түһүү ,тылдьыты кытта үлэлэр барбыттара.
Антонина Степанова
Хадаҥҥа
Саха суругун – бичигин кунугэр нэдиэлэ устатын тухары араас тэрээьиннэр ыытылыннылар. Кинигэ быыстапка “Мин сөбүлээн аахпыт айымньым” саха суруйааччыларын айымньылара. Олунньу 17 күнүгэр нэһилиэк олохтоохторугар Сахалыы диктант ыытылынна, барыта 6 киһи кыттыыны ыллар.
Олунньу 27 күнүгэр 5-11 кылаас оҕолоругар «Хоhооннорум – соргулаах соно5осторум» көҥүл темаҕа хоhоон ааҕыытын күрэҕэ ыытылынна. Барыта 17 оҕо кыттыыны ылла. Манна 9 кылаас үөрэнээччитэ Дамир Сергеев бэйэтэ айбыт “Мин төрөөбүт түөлбэм Бүлүчээн” диэн хоһоонун ааҕан муҥутуур кыайыылаах аатын ылла, 2 миэстэни Серафим Романович Кулачиков – Эллэй “Буурҕа, буулдьа дьылыгар” хоһоонун ааҕан 9 кылаас үөрэнээччитэ Сахатаев Эрик, 3 миэстэни Иван Гоголев “Ньургуһун” диэн хоһоонун ааҕан 10 кылаас үөрэнээччитэ Кугасова Тина буолла.
Олунньу 28 күнүгэр «Ийэ тылым – Саха тыла» тэрилтэлэр икки ардыларыгар ТОК оонньуу ыытылынна. Барыта 4 тэрилтэ кыттыыны ылла.
Ольга Оконешникова
Элгээйигэ
Сахалыы саҥа,
Саха үөрэҕэ,
Салаалалан сайдан
Сандааран таҕыстын.
Алампа
«Төрүөбүт тыл – төлө туппат төрүт баайбыт» кинигэ быыстапката
2023 сыл Сунтаарбыт улууһугар «Төрөөбүт төрүт тыл» сыла биллэриллибитэ.Бу сыл устата биһиги Элгээйибит нэһилиэгэр үтүмэн үгүс үтүө түмүктэрдээх үлэлэр ыытыллыбыттара. Ол чэрчитинэн улууска сылы түмүктүүр тэрээһиҥҥэ, олунньу ый 2 күнүгэр «Төрүөбүт тыл – төлү туппат төрүт баайбыт» диэн быыстапка тэрийдибит. Быыстапкаҕа биһиги Элгээйибит нэһилиэгин айар-суруйар дьоҕурдаах дьонноро 2023 сылга таһаартарбыт саҥа кинигэлэрин, ыытыллыбыт тэрээһиннэр тустарынан сырдатар матырыйааллары, хаартыскалардаах альбом оҥорон дьон киэҥ араҥатыгар таһааран билиһиннэрдибит.
Биир дойдулаахпыт, аныгы кэм олоҥхоһута Изабелла Ивановна Макарова – Толоон Туорааҕа «Таас Буурай бухатыыр» олоҥхону дьиэ кэргэнинэн ааҕыы
Олунньу ый 12 күнүгэр Төрүөбүт төрүт тыл күнүн чэрчитинэн, С.А.Сибиэрэп –Кыыл Уола төрөөбүтэ 125 сылын көрсө ыытыллар биир дойдулаахпыт, саҥа үйэ олоҥхоһута И.И.Макарова — Толоон Туорааҕа “Таас Буурай бухатыыр” олоҥхону дьиэ кэргэнинэн ааҕабыт» улуустааҕы уус-уран ааҕыы көрүү-күрэһигэр Элгээйи нэһилиэгин биэс дьиэ кэргэнэ көхтөөх кыттыннылар. Аҕам саастааҕыттан, кыра оҕотугар тиийэ бары ааҕан олоҥхо тылын кэрэ, алыптаах сүмэтиттэн сомсон, олус долгутуулаахтык, дорҕоонноохтук ааҕан сэргэх тэрээһин буолла. Дьиэ кэргэттэр бары да бэлэмнэнэн, кыһаллан,умсугуйан туран кытыннылар. Ол эрэн күрэс буоларын быһыытынан, дьүүлүүр сүбэ быһаарыытынан олоҥхону дьиэ кэргэнинээн ааҕыыга «Кылаан кыайыылаах» үрдүк аат Анна Серафимовна, Владимир Владимирович Ивановтар дьиэ кэргэнигэр сүктэрилиннэ. Кинилэр салҕыы улууска киирэн Элгээйибит нэһилиэгин аатын көмүскүөхтэрэ.
«Саха этигэн тыла» араатардааһын күрэһэ
Олунньу 20 күнүгэр С.А.Зверев-Кыыл Уола аатынан Элгээйитээҕи фольклор түмэлэ, Уйбаан Нуолур аатынан модельнай библиотека уонна олохтоох дьаһалта тэрийиилэринэн фольклор түмэлигэр тыл ыйынан «Саха этигэн тыла» — диэн Элгээйи куустатын нэһилиэктэрин депутаттарыгар тыл этии (араатардааһын) күрэһэ ыытылынна. Нэһилиэктэрин туһугар этэр-тыынар, сүүрэр-көтөр, саха тылын өрө тутар, үс хорсун депутат бэйэлэрин тус санааларын этэн кыттыыны ыллылар.
Дьүүллүүр сүбэҕэ бэрэссэдээтэлинэн Элгээйи олохтоох дьаһалта аҕа баһылыга Павел Анатольевич Григорьев, чилиэннэринэн былырыын ыытыллыбыт “Саха этигэн тыла” күрэх кыайыылааҕа, П.Х.Староватов аатынан оскуола директора София Васильевна Игнатьева, Уйбаан Нуолур аатынан модельнай библиотека сэбиэдиссэйэ Татьяна Афанасьевна Семенова үлэлээтилэр.
Күрэс икки түһүмэҕинэн ыытылынна. Бастакы түһүмэххэ кыттааччылар «Төрөөбүт төрүт тыл» диэн тиэмэҕэ бэйэлэрин санааларын эттилэр. Иккис түһүмэххэ 4 тиэмэттэн талан ылан кэпсээтилэр. Хороттон Вера Иннокентьевна «Биһиги бириэмэбит геройдара» — диэн тиэмэҕэ Элгээйи оскуолатын үөрэнээччитэ Вадим Иванов хорсун быһыытын кэпсээтэ. Сардана Михайловна «Дьиэ кэргэн-уопсастыба тирэҕэ», Туяра Владимировна «Сайда тур, нэһилиэгим» диэн тиэмэлэргэ тус санааларын тириэрдэн тыл эттилэр.
Күрэс түмүгэ маннык таҕыста. «Кылаан кыайыылаах» анал ааты Хороттон «Харысхал» култуура киинин директора, нэһилиэк депутата Вера Иннокентьевна Иванова, Элгээйиттэн «Сайдам тыллаах этээччи» ааты Элгээйитээҕи Б.Н.Андреев аатынан ЭРМЭК эбии үөрэхтээһин педагога, нэһилиэк депутата Сардана Михайловна Герасимова уонна «Ылыннарыылаах тыллаах этээччи» ааты ИП «Астык» кондитерскай сыах салайааччыта, депутат Туяра Владимировна Иванова ыллылар уонна олохтоох дьаһалта бирииһинэн биһирэннилэр.
Ити курдук, нэһилиэк депутаттара сахалыы сайаҕастык саҥаран, иэйиилэрин истиҥник этинэн бэрткэ кытыннылар.Ийэ тылбыт үйэлэргэ сүппэккэ үүнэ-сайда турарыгар бэйэлэрин кылааттарын киллэристилэр.
«Сахалыы дьыктаан» аахсыйа
Олунньу ый 16 күнүгэр, Уйбаан Нуолур аатынан Элгээйи модельнай бибилэтиэкэтигэр Төрөөбүт төрүт тыл, сурук бичик күнүгэр аналлаах Өрөспүүбүлүкэтээҕи Х-с төгүлүн ыытыллар «Сахалыы дьыктаан» акцияҕа 12 киһи кэлэн көхтөөх кыттыыны ыллылар. Акция кыттыылаахтара саха народнай суруйааччыта В.С.Яковлев -Далан «Сааскы булт» айымньытын суруйдулар. Дьыктаан тиэксин П.Х.Староватов аатынан Элгээйи орто оскуолатын саха тылын, литературатын үрдүк категориялаах учуутала Людмила Павлова аахта. Дьыктааны Элгээйи орто оскуолатын директора Софья Игнатьева , ЭРМЭК директора Анна Иванова туйгун сыанаҕа суруйаннар – «Бастыҥтан бастыҥ суруксут», Василисса Мироноваҕа – «Бастыҥ суруксут», Марианна Спиридоноваҕа – «Үчүгэй суруксут», Анна, Владимир, Серафим ,Владиана Ивановтарга – «Көхтөөх дьиэ кэргэн» анал ааттар ананнылар. «Сахалыы дьыктаан» кыттыылаахтарыгар барыларыгар өссө үрдүк ситиһиилэри баҕаран туран тэрийэр бөлөх аатыттан Махтал суруктар туттарылыннылар.
«Төрүөбүт тыл – төлө туппат төрүт баайбыт» кинигэ быыстапкалара
Саха тылын сайыннарарга, чинчийэргэ олоҕун анаабыт, бастакы лингвист Семен Андреевич Новгородов төрөөбүт күнүгэр түбэһиннэрэн, олунньу 13 күнэ Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүнэн бэлиэтэнэр. Үгэс быһыытынан, биһиги бибилэтиэкэбитигэр «Төрүөбүт тыл – төлө туппат төрүт баайбыт» кинигэ быыстапкатын туруордубут. Бу быыстапкаҕа С.А. Новгородов үлэтин, олоҕун кэрчиктэрин сырдатар кинигэлэр, араас тылдьыттар, сахалыы уус-уран тылынан суруллубут айымньылар киирдилэр.
«Мы — будущие патриоты России»
Арассыыйаҕа Дьиэ кэргэн, Саха сиригэр Оҕо саас, Сунтаар улууһугар Аҕам саастаахтарга ытыктабыл сылларынан, Аҕа дойдуну көмүскээччилэрин күнүн көрсө үгэс буолбут «Мы – будущие патриоты России» бырайыак чэрчитинэн куйаар ситимин нөҥүө Элгээйи куустатын оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах уолаттарыгар хоһоон ааҕыытын күрэһэ ыытылынна. Быйылгы күрэс сыала саха тылын сайдыытыгар болҕомтону ууруу, саха буоларбытынан киэн туттуу өйдөбүлүн уһугуннарыы. Норуот инники кэскилин түстүүр уол оҕону кыра сааһыттан уопсастыбаннай хамсааһыҥҥа көҕүлээһин,патриотическай тыыны иҥэрэн, төрөөбүт дойдуга тапталы, бэриниилээх буолууну иитии. Күрэскэ Элгээйи, Хоро, Күүкэй, Күндэйэ, Кэмпэндээйи, Устье, Уһун-Күөл нэһилиэктэрин оҕолоро көхтөөхтүк кытыннылар. Бииртэн биир хомоҕой тыллаах кырачаан хоһоонньуттары көрөн-истэн баран, дьүүллүүр сүбэ кыттааччылары саастарынан бөлөхтөргө арааран кыайыылаахтары быһаарда, анал ааттары анаталаата.
Уу устар, уларыйар
Үрэх сүүрүгүрэр, сүүдүйэр,
Киһи кэхтэр, кэбэлийэр,
Тыл сытыйбат, сыттаммат,
Сурук сууйуллубат, суодуйбат.
/Алампа/
Уустуйаҕа
Төрөөбүт төрүт тыл уонна сурук-бичик күнүгэр, олохтоох бибилэтиэкэр Василисса Андреева уонна Уустуйа орто оскуолатын оҕону иитэр үлэҕэ дириэктэр сүбэһитэ Марианна Семенова 8-9-с кылаас үөрэнээччилэригэр кылаас чааһын, маны сэргэ «Тыл хонуута» сэргэх оонньууну ыыттылар.
Алта түһүмэхтэн турар оонньууга оҕолор анаграмманы таайдылар, тыллары тылбаастаатылар уонна суруллубут тыллары бэйэлэрэ хайдах өйдүүллэринэн быһаарарга холоннулар. Маны таһынан, тэттик ыйытыктарга хоруйдаатылар.
Бу курдук тэрээһиннэр оҕолор төрөөбүт тылларынан саҥаралларыгар, таба суруйалларыгар, нууччалыы тыллаах оскуола үөрэнээччилэригэр төрүт тылларын билэллэригэр эбии төһүү күүс, көмө буолара саарбаҕа суох.
Төрөөбүт тылга, сурукка — бичиккэ аналлаах нэдиэлэ чэрчитинэн сахалыы таба суруйуу үөрүйэҕин олохсутар, иҥэрэр сыаллаах «Сахалыы дьыктаан» быйыл онус төгүлүн ыытылынна. Уустуйа олохтоох бибилитиэкэтигэр сөп буоларынан нэһилиэнньэ араас араҥатыттан олохтоохтор кэлэн сахалыы дьыктаан суруйан бэйэлэрин тургутан көрдүлэр. Быйыл Василий Яковлев-Далан «Дьикти саас» айымньытыттан быһа тардыыны суруйдулар.Ол курдук, «Бастыҥтан бастыҥ» суруксут аатын Изабелла Аввакумова,»Бастыҥ суруксут» Екатерина Семёнова,»Үчүгэй суруксут» ааты Светлана Максимова ыллылар.
Сылын аайы ыытыллар “Кинигэтэ бэлэхтээ” аахсыйаҕа нэһилиэк олохтоохторо көхтөөх кыттыны ыллылар. Аахсыйа СӨ Оҕо саас сылыгар анаммыта. Олохтоохтор Ю.Х. Н., Максимова, С.В.Иванова, Л.А, Слепцова К.Н., Андреева В.М, Федорова А.Н оҕолорго аналлаах араас дьэрэкээн ойуулаах, туһалаах кинигэлэри бэлэх ууннулар. Киирбит кинигэлэр элбэх оҕолоох Федотовторга, Леонтьевтарга, Алексеевтарга, Филипповтарга уонна анал байыаннай эпэрээссийэҕэ сылдьар Поповтар дьиэ кэргэттэригэр бэлэх буолла. Сиһилии: https://t.me/suntaar_sonunnara/13370?single
Василисса Андреева
Хороҕо
“Саха тылын уонна литературатын төһө билэҕин?” оонньуу.
Олунньу 14 күнүгэр 16.00 чаастан Хоро олохтоох бибилэтиэкэтэ уонна “Харысхал” култуура киинэ Хоро нэһилиэгин олохтоохторгура “Саха тылын уонна литературатын төһө билэҕин?” оонньуу ыытта. Оонньууга 7 киһи кыттыыны ылла. Икки хамаандаҕа араҕыстылар: “Дохсун” уонна “Сардаана”. Оонньуу 5 түһүмэхтэн турар (Саха тыла, Литература, Таабырыннар, Өс хоһооннор, Тыл быһаарыыта). Хас биирдии түһүмэххэ 5 сорудах баар. Оонньуу түмүгүнэн “Сардаана” хамаанда 120 баал ылан хотуулаах буолла. Хоппут хамаанда Добун сурук уонна бириис ыллылар.
https://horo-library.jimdofree.com/новости/
- “Сахалыы дьыктаан”
Олунньу 16 күнүгэр Хоро олохтоох бибилэтиэкэтигэр “Сахалыы дьыктаан” аахсыйа ыытылынна. Аахсыйа 10-с сылын ыытыллар. Быйыл дьыктаан тиэкиһэ В.С.Яковлев – Далан «Дьикти саас» айымньытыттан быһа тардыы буолла. «Сахалыы дьыктаан» аахсыйа сыала-соруга саха тылын суолтатын үрдэтии, төрөөбүт тылынан сөпкө саҥарар-суруйар таһымы үрдэтии, сатабылын иҥэрии буолар. Кыттааччыларга «Бастыҥтан бастыҥ суруксут», «Бастыҥ суруксут»,»Үчүгэй суруксут» добун суруктар туттарылыннылар. 5 киһи дьыктаан суруйдулар.
https://horo-library.jimdofree.com/новости/
Наталья Иванова
Күүкэйгэ
Олунньу ый 12 күнүттэн 20 күнүгэр диэри араас хабааннаах тэрээһиннэр Күүкэй нэһилиэгэр ыытылыннылар. Сылын аайы «Кинигэтэ бэлэхтээ» аахсыйа ыытыллар. Ол чэрчитинэн быйыл биһиги нэһилиэккэ Саха сиригэр 2024 сыл — Оҕо сылынан биллэриллибитэ, онно анаан оҕо кинигэлэрин бэлэхтээтиилэр. Бу тэрээһиҥҥэ нэһилиэкпит дьоно-сэргэтэ олус көхтөөх кыттыыны ыллылар. Бэлэх киирбит кинигэлэри «Биһик» уһуйаан уонна интернат иитиллээччилэригэр бэлэх ууннубут.
«Саха тыла үйэлэргэ» диэн кинигэ быыстапката нэдиэлэни быһа тэрилиннэ.
Олунньу 16 күнүгэр бүтүн саха сирин үрдүнэн НБ ыытар Сахалыы дьыктааныгар кыттыыны ыллыбыт. Барыта 6 тэрилтэ араас үлэһиттэрэ кэлэн кыттыыны ыллылар. Дьыктааны аахта – Акимов А.К. аатынан Күүкэй политехническай орто оскуолатын саха тылын уонна литературатын учуутала Ангелина Петровна Евсеева.
Олунньу 20 күнүгэр ааспыт сылы атаарар, саҥа үүммүт сылы көрсөр үөрүүлээх күммүтүн нэһилиэкпитигэр ыыттыбыт. Бу күн Сарыада култуура киинигэр И.И.Макарова- Толоон Туорааҕа «Таас Буурай бухатыыр» олоҥхону дьиэ кэргэнинэн ааҕабыт нэһилиэк иһинэн ыытыллыбыт уус-уран ааҕыы көрүү-күрэһин түмүктүүр дьоро тэрээһинин ыыттыбыт. Быйыл Күүкэй нэһилиэгиттэн барыта үс дьиэ кэргэн кыттыыны ылла. Көрүү-күрэс түмүгүнэн кыайыылааҕынан буоллулар элбэх оҕолоох Архангельскайдар дьиэ кэргэттэрэ. Кыайыылаахтар Добун суругунан, кыттааччылар Туоһу сурук тутан үөрэн-көтөн туран тарҕастылар.
Нюргуяна Львова
Сунтаарга
Сунтаардааҕы оҕо бибилэтиэкэтэ:
- Сунтаардааҕы оҕо бибилэтиэкэтэ ыыппыт «Былыыр былыр…» сахалыы остуоруйаны өйтөн суруйууга өрөспүүбүлүкэтээҕи кэтэхтэн күрэх түмүгүнэн уопсайа 63 киһи кыттыыны ылла. Ол иһигэр 52 оҕо, 11 улахан дьон кытыннылар.
4 бөлөх: улахан дьон
1 Үрдэл – Егорова А. М., Тыымпы, Бүлүү улууһа “Сибэккичээн туһунан остуоруйа”;
2 Үрдэл – Гуляева В. М., Найахы нэһилиэгэ, Уус –Алдан улууһа “Чөмчүүк кыыс уонна Хоодуот уол сырыылара”;
3 Үрдэл – Пинигина В. В. – Арылы, Дьохсоҕон, Таатта улууһа “Халлаан мааны кыргыттара”.
“Баай ис хоһоонноох остуоруйа» анал аат – Жулева А. С. – Суһума, Игидэй нэһилиэгэ, Таатта улууһа ”Тураах” остуоруйа.
3 бөлөх: 9-11 кыл. үөрэнээччилэрэ
1 Үрдэл – Прокопьев Гаврил, А. К. Акимов аатынан Күүкэй орто оскуолатын 11 кыл.үөрэнээччитэ, Сунтаар улууһа “Аптаах чуораан”;
2 Үрдэл – Шестакова Айталыына, Үөһээ Дьааҥы улууһа 10 кыл. үөрэнээччитэ “Айылҕан”;
3 Үрдэл – Трофимова Нарыйа, А. К. Акимов аатынан Күүкэй орто оскуолатын 9 кыл. үөрэнээччитэ, Сунтаар улууһа “Муммут кыыс остуоруйата».
“Кэскиллээх айааччы” анал аат – Китонова Анжелика, Үөһээ Дьааҥы улууһа 9 кыл. үөрэнээччитэ “Айылҕаны харыстааҥ”.
2 бөлөх: 5-8 кыл. үөрэнээччилэрэ
1 Үрдэл – Макеева Вика, Мүрү 2 №-дээх орто оскуолатын 7 кыл. үөрэнээччитэ, Уус –Алдан улууһа “Үтүө уонна куһаҕан санаа”;
2 Үрдэл – Евсеева Варвара, А. К. Акимов аатынан Күүкэй орто оскуолатын 7 кыл. үөрэнээччитэ, Сунтаар улууһа “Доҕордоһуу”;
3 Үрдэл – Дедюкина Аня, Ытык – Күөл 1 №-дээх орто оскуолатын 5 “а” кыл. үөрэнээччитэ, Таатта улууһа “ Ньургун”.
“Сэргэх остуоруйаһыт” анал аат – Анелия Килбясова, «Диалог» куруһуок иитиллээччитэ, В. Г. Короленко аатынан Амма 1 №-дээх орто оскуолатын 6 “а” кыл. үөрэнээччитэ “Олох туһунан”.
“Хомоҕой тыллаах” анал аат – Эйэлиинэ Егорова, Томпо 6 кыл. “Үтүө санаа”.
1 бөлөх: 3-4 кыл.үөрэнээччилэрэ
1 Үрдэл – Долгаев Милан, Үөһээ Бүлүү Исидор Барахов аатынан орто оскуолатын 4 “а” кыл. үөрэнээччитэ “Аҕас балыстыылар уонна хахыйахтар тустарынан остуоруйа”;
2 Үрдэл – Рязанская Күннэй, Боруулаах орто оскуолатын 4 кыл. үөрэнээччитэ, Үөһээ Дьааҥы улууһа;
3 Үрдэл – Никитина Дайаана, Хадан орто оскуолатын 3кыл. үөрэнээччитэ, Сунтаар улууһа.
“Кэскиллээх айааччы” анал аат – Федотов Ярослав, Күүкэй орто оскуолатын 3 кыл. үөрэнээччитэ, Сунтаар улууһа.
- Олунньу 15 күнүгэр өрөспүүбүлүкэтээҕи сахалыы дьыктаан ыытылынна. Быйылгы сахалыы дьыктаан Василий Николаев суруйбут “Эн дьолуҥ – оҕо” диэн тиэкис буолла. Дьыктааны кылаабынай бибилэтиэкэр Марфа Егоровна Спирова аахта. Дьыктаан суруйуутугар Сунтаар политехническай лиссиэй, гуманитарнай гимназия 8 кылааһын үөрэнээччилэрэ кытыннылар. Дьыктаан түмүгүнэн Сунтаардааҕы лиссиэй 8 “б” кыл. үөрэнээччитэ Иванова Нарыйаана «туйгун» сыанаҕа суруйда. Уопсайа 37 оҕо дьыктааны суруйдулар.
- https://suntlibrari.jimdofree.com/2024/02/19/сунтаардааҕы-оҕо-бибилэтиэкэтигэр-сахалыы-дьыктаан-ыытылынна/
- Олунньу 13 күнүгэр Сунтаар В. Г. Павлов аатынан алын сүһүөх оскуолатын 2-3 кылааһын үөрэнээччилэригэр “Ийэ тыл, сурук-бичик күнэ” диэн бибилэтиэчинэй уруок ыытылынна.
https://suntlibrari.jimdofree.com/2024/02/13/олунньу-13-күнэ-төрөөбүт-тыл-уонна-сурук-бичик-күнэ/
- “Таптыыр сахам тылынан…” 5 төгүлүн ыытыллар өрөспүүбүлүкэтээҕи дьыктаан суруйдулар.
Дьыктаан Оҕо бибилэтиэкэтигэр уонна куйаар ситиминэн үс бөлөҕүнэн 3-4, 5-6, 7-8 кылаастарга ыытылынна. Уопсайа 126 үөрэнээччи кыттыыны ылла.
https://suntlibrari.jimdofree.com/2024/02/20/таптыыр-сахам-тылынан-өрөспүүбүлүкэтээҕи-дьыктаан/
- Олунньу 21 күнүгэр аатынан С. А. ЗверевКыыл – Уолун аатынан норуот айымньытын киинигэр Саха тылын бэстибээлэ ыытыллыбыта. Уопсайа 139 киһи кыттыыны ылла.
Мария Никифорова