Поэма «Песнь о Великой Москве» народного певца Якутии — достояние великой России», «Айхал эйиэхэ, аар тайҕа» кинигэлэр, “Творческое наследие С.А.Зверева-Кыыл Уола” биобиблиографическай ыйынньык биһирэмнэрэ Сунтаар ыһыаҕар буолан ааста.
Сүдү талааннаах киһибит аатын үйэтитэр, үөрэтэр үлэлэр биир сиргэ түмүллэн туспа кинигэ буолан таҕыстылар.
Бастакы, иккис кинигэлэри саҥаттан тыыннаан тахсалларыгар көҕүлээччи Сэргэй Сибиэрэп кыыһа, учуутал, ССРС норуот үөрэҕириитин туйгуна (уонна да атын үгүс үрдүк наҕараалардаах) Варвара Сергеевна Иванова-Зверева буолар. Ол курдук, «Айхал, эйиэхэ Аар тайҕа» олоҥхо-тойук 1958 с. тахсыаҕыттан туспа кинигэнэн тахса илик диэбитин СӨ култууратын уонна духуобунай сайдыытын министиэристибэтэ өйөөн, тута үбүлээһини көрөн бэрт түргэн кэм иһигэр бары оскуолаларга, бибилэтиэкэлэргэ тарҕатыллар гына бэчээттэнэн тахсыбыт.
Оттон «Улуу Москуба туһунан тойук» хаста да тахсыбыта гынан баран, бу сырыыга улуу киһибит туһунан нуучча тылынан уола Д.С.Зверев суруйуутунан ситэриллэн, грампластинкаҕа уһуллубута аныгы электроннай вариаҥҥа көһөрүллэн, бүтүн Арассыыйа норуоттарыгар ыалдьыттыы бардахха, бэлэххэ туттарыллар гына тупсаҕайдык оҥоһуллубут саҥардыллан таһаарыы буолар.
Варвара Сергеевна кэпсии-ипсии үөрүйэх киһи быһыытынан, төһө кыалларынан кылгастык эппитин кэннэ бүгүҥҥү күҥҥэ толору биобиблиографическай ыйынньыгы хомуйан оҥорооччулары – Сунтаарбыт улууһун киэҥ сирдэринэн ааттата сылдьар сүрдээх үлэһит ийэлээх кыыс кинигэлэрин биһирэмэ буолла.
Ийэ киһи – Валентина Николаевна Павлова, библиограф, ССРС култууратын туйгуна, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, “Гражданскай килбиэн” бэлиэ хаһаайката, П.А. Ойуунускай аатынан СӨ Судаарыстыбаннай, И.И. Крафт аатынан СӨ Бэрэсидьиэнин бириэмийэтин лауреаттара уонна кини кыыһа Татьяна Владимировна Павлова-Борисова искусствоведение кандидата, СӨ искусстволарын үтүөлээх деятелэ.
Валентина Николаевна Дьаархантан төрүттээх. Валентина Николаевна Павлова 1968 с. Н.Крупская аатынан Ленинградтааҕы культура институтун бүтэриэҕиттэн бүгүҥҥү күҥҥэ диэри Республикабыт киин библиотекатыгар ситиһиилээхтик үлэлии-хамсыы сылдьар.
Кыраайы үөрэтээччи библиограф быһыытынан Валентина Николаевна Саха сирин норуоттарын культурнай-историческай сайдыытыгар улахан кылааты киллэрбит киһи быһыытынан сыаналыыбыт. Кини 70-тан тахса библиографическай ыйынньык ааптара.
Оттон Татьяна Владимировна Павлова-Борисова музыковед, СӨ искусстволарын үтүөлээх деятелэ, искусствоведение кандидата, 4 профессиональнай сойуус чилиэнэ. РФ Журналистарын, Композитордарын, театральнай деятеллэрин уонна суруйааччыларын сойуустарыгар ситиһиилээхтик үлэлии-хамсыы сылдьар. СӨ искусстволарын үтүөлээх деятелэ.
20 сыл устатыгар кини музыкальнай уонна театральнай искусство туһунан 25тэн тахса кинигэни суруйда. 2009 сылтан «Якутия музыкальная» диэн биһиги республикабытыгар бастакы музыкальнай-сырдатар, научнай-методическай сурунаалы кылаабынай редактордаан таһаарар.
Сунтаардар СӨ Гимнин мелодиятын суруйууга биллэр композиторбыт Кирилл Герасимов кыттыылаах диэн киэн тутта этэр буоллахпытына, бу Гимни талыыга рабочай хамыыһыйа үлэтигэр уонна эталоннай устуутугар Татьяна Владимировна кыттыгастаах.
Бу кинигэлэр биһирэмнэрэ төһө да ыһыах кэмигэр ыытылыннар, дьон-сэргэ истиһэн эҥээр балаҕан иһинэн-таһынан толору киһи мустубута ааптардары да, тэрийээччилэри да үөрдүбүтэ саарбаҕа суох.
Кинигэлэри үбүлээн таһаарбыт миниистир А.И. Ноев, Сунтаар култууратын уонна айылгытын салайааччыта С.Д. Омукова, Дьаархан нэһилиэгин баһылыга П.В.Тимофеев, кииннэммит бибилэтиэкэни өр сылларга салайбыт Т.Н. Иванова, билиҥҥи дириэктэр Жиркова И.И. кэлэн эҕэрдэлэрин эттилэр, бэлэхтэрин туттартаатылар.
Биһирэм түмүгэр мустубут дьон Кыыл Уолун айымньыларын наука уонна музыка, искусство өттүлэриттэн дириҥник хорутан үөрэтиллиэхтээҕин туһунан санааларын эттилэр.
Валентина Николаевнаны кытта оскуоланы бииргэ бүтэрбиттэрэ кэлэн эҕэрдэлээтилэр, кылаастарын оҕолорун ситиһиилэрин кэпсээн, 80 саас кэннэ кистэнэ сылдьыбыт талаан-дьоҕур барыта аһылларын туһунан кистэлэҥнэрин үллэһиннилэр.
Мария Иванова, библиография уонна кыраайы үөрэтэр салаа сэбиэдиссэйэ
