Кулун тутар 5 күнүгэр Сунтаар улууһун дьаһалтатын аактабай саалатыгар ини-бии бырааттыылар СӨ үтүөлээх юриһа, Сунтаар Таатта улуустарын Бочуоттаах олохтооҕо, Ил Дархан сүбэһитэ, биир дойдулаахтарбыт Игорь Игнатьевич «Судьуйа аараан аартыктара» уонна Сударыстабаннай тутул, суут-сокуон боппуруостарыгар бөдөҥ теоретик, Судаарыстабаннай тутул боппуруостарыгар элбэх научнай үлэлэр ааптардара Иван Игнатьевич “Противостояние”, “Происхождение народа саха 1 т.” кинигэлэрин сүрэхтэниитэ буолла. Тэрээһини улуус Аҕа баһылыга Анатолий Васильевич Григорьев эҕэрдэтинэн саҕаланна. Кинигэлэр ис тутулларын, тылын — өһүн ис дириҥник быһааран билиһиннэрдэ Л.А. Попов аатынан Сунтаардааҕы киин бибилэтиэкэ сүрүннүүр библиограба Лидия Чирикова.
«Судьуйа аараан аартыктара» кинигэҕэ ааптар олоҕун-дьаһаҕын, судьуйа үлэтин-хамнаһын, эридьиэстэрин кэпсиир кинигэ буолар. Өр сыллар устата үрдүк таһымнаах сууттарга үлэлээн, Игорь Игнатьевич олоҕун устата көрсүбүт, алтыспыт дьонун-сэргэтин, дьиэ кэргэнин туһунан истиҥ ахтыылара, араас түгэннэри дириҥник ырытар анаарыылара, кини туһунан кэллиэгэлэрин, чугас дьонун сыанабыллара киирдилэр. Сэдэх хаартыскалардаах, киэҥ эйгэҕэ анаммыт таһаарыы буолар.
Иккис кинигэннэн “Происхождение народа саха и его геокультурного комплекса” 3000 экз тахсыбыт, научнай-популярнай таһаарыы. Саха омук хантан баар буолбутай. Саха омук былыргы төрдүн туһунан кэрэхсэбиллээхтик суруллубут кинигэ. Мэлдьи дьон интэриэһин тардар, элбэх учуонайдар уонна чинчийээччилэр ортолоругар мөккүөрү үөскэтэр. Араас көрүүлэр уонна гипотезалар бааллар. Наука боростуой тылынан суруллубут кинигэ.
Үһүс кинигэнэн “Противостояние” — “Утарыта турсуу”, Дьокуускайга “Офсет” типографиятыгар “Дани-Алмаска” 2023 сыллаахх 72 страницалаах, 1500 экземплярынан бэчээттэммит. Былаас иһин охсуһуу хайа баҕарар кэмҥэ тыҥааһыннаах тыыннаах, былаас былдьаһааччылар сирэйэ-хараҕа суох быһыыланыылара, утарылаһааччыларын самнарарга тугу да кэрэйбэттэрэ, ким да кими харыстаабат хабыр хапсыһыылара буоларын туһунан уонна 1943-1989 сылларга уҕараабакка барбыт саха омук чулуу дьонун – Алексей Кулаковскай — Өксекулээҕи, Алампаны, Неустроевы — сырдык ааттарын туруулаһыы туһунан кэпсэнэр. Уонна ол киирсиигэ Саха сирин киэн туттар судаарыстабаннай, бэлитиичэскэй диэйэтэлэ, биһиги биир дойдулаахпыт Владимир Гаврильевич Павлов туох оруоллааҕа сырдатыллар.
Бу күн кыраайы үөрэтээччилэр, история учууталлара, Бүлүүчээн, Наахара киэн туттар, биллэр –көстөр дьонноро уонна кинигэни сэҥээрээччилэр, аймах билэ дьон кинигэ тула олус суолталаах сэһэргэһии буолла. Ону сэргэ СӨ үтүөлээх артыыһа, СӨ култууратын туйгуна Юрий Спиридонов-Сиэн Тиитэп «Убайбар» диэн анабыл ырыатын биир дойдулаахтарыгар бэлэх уунна. Түмүккэ “Маннык дирин ис хоһоонноох, суолталаах кинигэлэри ис иһиттэн күүстээх туруктаах дьон суруйар, инники кэлэр ыччакка туһалаах кинигэ тахсыбыт” – диэн аҕа баһылык бэйэтин санаатын эттэ.
Суруйда ааҕар саала сэбиэдиссэйэ Елена Федорова
